Eimreiðin - 01.05.1902, Side 38

118
Jónas Hallgrímsson og trúin.
Pví meira sem einhverjum finst um íslenzka náttúrufegurð og
um íslenzka málfegurð, því vænna hlýtur honum að þykja um
Jónas Hallgrímsson. Hann er sem bunandi lindin í bókmentum
vorum; þar er ómurinn alfegurstur og silfurhreinastur.
Sá þáttur af skáldskap Jónasar, sem hér skal rakinn að nokkru,
er þó merkilegri fyrir annars sakir en fegurðar; ég á við þá staði,
sem benda til, hvaða lífsskoðun hann hafi haft og hvaða breyt-
ingar hafi á henni orðið. Pessir staðir eru hvorki margir né fjöl-
orðir, en mjög merkilegir og vel þess verðir, að skýrt sé frá þeim
í samhengi.
Einhvern tíma á þessum þremur árum, sem Jónas dvaldi í
Reykjavík, áður en hann sigldi, hefur hann líklega ort þessa vísu:
Má-at hinn megin-
máttki guð
vindi valda,
þeim er fer vog yftr;
né hann um varnað fær
vetrar stundum,
þeim er í árdaga
áður skóp.
Hér sést greinilega, að Jónas hefur, þá er hann orti þetta, hallast
að trúarskoðunum þeirra manna, sem oft eru nefndir »deistar«.
Trú þeirra er í stuttu máli það, sem stendur í vísunni: að guð
raski ekki rás viðburðanna með kraftaverkum.
Frægastur allra »deista« er Voltaire (-ter), hinn mikli ritsnill-
ingur og óvinur kaþólsku kirkjunnar, Georg Brandes 18. aldarinnar,
liggur mér við að segja.
Pað er því óhætt að segja, að árin sem Jónas er að jafna sig
eftir skólanámið, verður hann fyrir áhrifum af framsóknaranda 18.
aldarinnar, af anda Voltaires, og hugur hans hneigist að frjálslyndi
í trúarefnum, að vantrú.
Eftir að Jónas er kominn til Hafnar verður breyting á þessu.
Að vísu bólar hjá honum á »biblíukrítíkinni«, þar sem hann í rit-
gerðinni >um eðli og uppruna jarðarinnar« kemst svo að orði:
»011um lærðum guðfræðingum ber nú líka saman um, að frásagan
um sköpunarverkið sé í rauninni hugmynd einhvers Austur-landa-