Eimreiðin - 01.05.1902, Síða 79

i59
þar sem hann skýrir frá jarðfræðisrannsóknum sínum á íslandi og árangrinum af
þeim, og fylgir ritgerðinni dálítill uppdráttur af landinu og nokkrar myndir, er sýna
jarðlögin á ýmsum stöðum. Efni þessarar ritgerðar er þannig vaxið, að vér treyst-
um oss eigi til að skýra frekar frá því, en það sjáum vér, að ritgerðin er skrifuð
af miklum lærdómi, enda má sjá, að mönnum, sem vit hafa á að dæma um þessi efni,
hefir þótt töluvert til hennar koma, úr því að hún hefir verið tekin upp í rit Vís-
indafélagsins. ÍVí þar er ekki neinum hroða hleypt að, og þykir því jafnan mikill
heiður að »komast upp á hornið« hjá því félagi.
UM HANDRIT STURLUNGU OG SAMSETNING HENNAR hefir bóka-
vörður dr. Kr. Kálund skrifað langa og einkar fróðlega grein í »Aarboger for nord.
01dk.« XVI, 4 (1901), og ber þar margt á góma, sem þeim er nauðsynlegt að vita,
er fást við rannsóknir á sögu íslands á Sturlungaöldinni. Þessi ritgerð stendur í
sambandi við nýja útgáfu af Sturlungu, sem dr. Kálund er að búa undir prentun
fyrir Fornritafélagið norræna, og er það tilhlökkunarefni að eiga von á þeirri útgáfu,
svo mjög sem hinum eldri útgáfum af þeirri sögu er áfátt í ýmsum greinum. Jafn-
framt á og að koma út dönsk þýðing af allri sögunni, sem mörgum útlendum vís-
indamanni mun kærkomin.
UM FRAMFARIR ÍSLANDS Á 19. ÖLDINNI, ritgerð dr. Valtys Gud-
mundssonar, sem birtist í 6. árg. Eimreiðarinnar, er nýkomin út á þýzku (»Die
Fortschritte Islands im 19. Jahrhundert«, Kattowitz 1902), og er þýðingin eftir Richard
Palleske, yfirkennara við latínuskólann í Kattowitz í Slesíu, sem um nokkur undan-
farin ár hefir lagt mikla stund á íslenzka tungu og bókmentir. Er þýðingin prýði-
lega af hendi leyst og gegnir furðu, hve vel hann hefir skilið alt, sem um er rætt
í ritgerðinni, jafnerfitt og mál vort þó er í ýmsum greinum, einkum þar sem orða-
bækurnar yfir nýja málið eru svo ófullkomnar, að það er að fara í geitarhús að
leita ullar, að leita á náðir þeirra. Vonandi er, að herra Palleske takist með þýð-
ingu sinni að útrýma ýmsum eldri bábiljum um ísland meðal þjóðverja, enda segir
hann í formálanum, að sá hafi verið tilgangurinn.
UM MAGNÚS EIRÍKSSON hefir séra Hafsteimi Pétursson skrifað alllanga
og fróðlega ritgerð í »Teologisk Tidsskrift« 1901, bls. 116—143, þar sem hann
bæði skýrir frá helztu æfiatriðum Magnúsar og gerir mjög skilmerkilega grein fyrir
ritstörfum hans og sýnir, hverjar breytingar urðu smámsaman á trúarskoðunum hans
og afstöðu hans til ritningarinnar. Fyrst álítur hann alla ritninguna óskeikula, svo
varpar hann Jóhannesar guðspjalli fyrir borð sem óáreiðanlegu, því næst Páli post-
ula, og að lokum er öll ritningin orðin óáreiðanleg. Kristur er ekki guð eða guðs
sonur, helcur að eins eitt af mikilmennum heimsins, sem endurbætir og umskapar
hin fornu trúarbrögð Gyðinga. þrenningarlærdómurinn hefir því við ekkert að
styðjast, heldur er guð einn. það er auðíundið, að séra Hafsteini geðjast ekki
vel að þessum skoðunum, en hann lætur þó Magnús njóta sannmælis í öllum
greinum.
UM EYJAFJÖRÐ hefir prófessor Fmmir yónsson ritað stutta grein í »Den
danske Turistforenings Aarsskrift-< 1902, bls. 104—106, og fylgir henni mynd af
Akureyri og Pollinum. Greinin er svar upp á spurning frá ritstjórninni um, hverja
sveit á íslandi hann telji fegursta. Kveðst hann taka undir með skáldinu og segja:
»Eyjafjörður — finst oss — er | fegurst bygð á landi hér,« enda sé Akureyri fæð-