Eimreiðin - 01.09.1916, Page 37

193
sjúkrasamlaganna er liður í einhverri hinni þörfustu þjóðfélags-
hreyfingu, er óx upp undir lok 19. aldarinnar. Aðalhugsjón hreyf-
ingarinnar er bygð á þeirri reynslu, að menn styrki bezt hverjir
aðra með einingu og samtökum. »Samtökin efla alla dáð, I ork-
una glæða, viljann hvessa* o. s. frv. Sjúkrasamlögin eru félags-
skapur, er styður og hjálpar mönnum, er þeir þurfa mest hjálpar
við, en það er, þegar sjúkdóm ber að höndum, og einkum eru
þaú stórmikil blessun fyrir lægri stéttir þjóðfélagsins, svo sem fá-
tæka verkamenn og daglaunamenn eða þurrabúðarmenn. Pau eru
hjálp til sjálfbjargar fyrst og fremst, og þau auka vellíð-
an og velmegun hvers einstaklings og þjóðanna í heild sinni, með
því að lengja lífið og bæta heilbrigðisástandið, af því þau gera
þeim mönnum mögulegt að leita sér læknishjálpar, og læknishjálp-
ar í tæka tíð, sem annars í mörgum tilfellum fara á mis við þessa
hjálp. Stjórnir flestra landa hafa líka smásaman séð betur og bet-
ur, hve gagnleg sjúkrasamlögin eru, og hafa með fjárframlögum
stutt þau meira og meira, ár frá ári. Prátt fyrir öll þau ósköp og
alla þá tryllingu, sem nú geisar yfir í heiminum, þá verður því þó
ekki neitað, að hvert þjóðfélag fyrir sig hefir nú meiri vilja á, en
fyr á tímum, að styrkja og efla gagnleg félög og mannúðarsam-
tök einstaklinganna. I fornöld báru menn ekki þesskonar áhyggj-
ur fyrir brjósti. Hvorki stjórnir ríkjanna, þjóðfélögin sjálf né ein-
stakir auðmenn hugsuðu þá um að setja á stofn eða styrkja félög
eða samtök, er gætu orðið almenningi til hjálpar og heilla. Hver
varð að bjarga sér, sem hann bezt gat. Aðeins hjá Gyðingum og
lítilsháttar hjá Aþenuborgarmönnum bólar á lagaboðum og stofn-
unum, er rétta skyldu sjúkum og fátæklingum hjálparhönd. Ef
Grikki eða Rómverji veitti nauðstöddum náunga hjálp eða fjár-
styrk, þá var það sjaldnast af meðaumkun eða samhygð með
honum, heldur aðeins í því skyni gert, að fá hrós hjá múginum
fyrir góðverkið og á þann hátt fá meiri pólitísk völd og áhrif.
Meðaumkunarsemi og mannréttindatilfinning voru næstum ekki
enn vaknaðar í brjóstum manna, ekki einu sinni hjá þeim beztu
og hámentuðustu. Heimspekingurinn Seneca segir þannig á ein-
um stað í bókum sínum, að það sé óhugsanlegt, að nokkur geti
auðmýkt sig svo djúpt, að hann þó ekki í hjarta sínu hafi viðbjóð
á fátæklingum og þurfamönnum, og í bók sinni um »Hugsjóna-
ríkið« gerir Plató ekki ráð fyrir neinum fátæklingum eða beín-
ingamönnum, og ef að þeir skyldu samt sem áður slæðast inn