Eimreiðin - 01.09.1916, Blaðsíða 59

215
Sé það rétt, eða nokkurnveginn nærri sanni, að glapstigageng ætt-
jarðarást hafi komið styrjöldinni af stað, þá er hugsunarrétt afleiðing af
þeirri skoðun, að spyrja sjálfan sig á þessa leið:
Hefir ættjarðarástin íslenzka sloppið við að ganga á glapstigum?
Hefir hún eigi komið styijöld af stað, þó að okkar land hafi sloppið
við blóðstrauma og mannfall?
Þcgar ég nefni ættjarðarástina okkar, minnist ég þess með gleði,
að gott er um að litast á sumum sviðum innanlands, þeim sem ætt-
jarðarástin hefir numið og bygt með sönnum og falslausum þrifnaði.
Föðurlandskærleikur, brjóstheill og laus við fótfúa, er í hverjum bæ
og býli, þar sem fjölskylda býr og situr að arineldi með þeim hug og
ásetningi, að sitja þar meðan sætt er fyrir harðindum og óárani í mann-
fólkinu. Sú ættjarðarást er einlæg, sem horfist í augu við lífsbaráttuna
og óblíðu veðráttunnar, með þeim ásetningi og ummælum: Hér er ég
borin og hér vil ég beinin bera. Þessi ættjarðarást ann tungunni og
þjóðerninu — þeim hluta þess a. m. k., sem á rætur sínar og lífslindir
í jarðvegi merkilegra endurminninga og heilbrigðra vona.
En þessi ættjarðarást hagar sér þvílíkt sem feimin mær, sú er situr
heima og lifir í þagnargildi. Hennar saga er ósögð enn og mun þvf
miður verða síðla kend í skólunum. Þessi ættjarðarást hefir eigi vakið
innanlandsóeirðirnar. Hún hefir þvert á móti haldið við jafnvægi og
verið sá sjóður, sem varnað hefir því, að þjóðin yrði gjaldþrota, bæði
að fjármunum og manngildi.
Við hvörflum hugskotsaugunum að þessu valkvendi í tómstundum
vorum — 1 rökkrunum og í tunglsljósinu, þegar kyrðin ríkir og þögnin.
Og þá blessum við hana eins og móður vora eða systur og dáumst að
henni eins og ástmey.
Þau augnablik eru hátíðleg. En hve mörg eru þau? Og hvernig
tekst þ e i m að setja mark sitt á þjóðlífið — eða þann hluta þess, sem
fer fram á stjómmálasviðinu?
Stjórnmálamenn stórveldanna hafa farið þannig að ráði sínu, að
ættjarðarást þeirra hefir smíðað morðvopnin og skorið upp herörina.
Og hún hefir blásið í lúðrana og kveikt skoteldana, laugað löndin í
blóði, gert akrana að orustuvöllum og listabyggingarnar að grjóthrúgum.
Og hún hefir fylt Norðurálfuna af nálykt.
Og þerna þessarar ættjarðarástar hefir verið og er lygin. Hún
stóð við hlið Rússakeisara áður en fylkingar Þjóðverja herklæddust og
hvíslaði að honum þeirri uppspunafrétt, að Þjóðveijar stæðn herklædd-
ir úti á hlaði sínu. Og sama kvennsniftin gól þá galdra í eyra Vil-
hjálmi borgabrjót, að Frakkar stikluðu vígbúnir við landamærin. En
þá voru Frakkar ekki betur búnir en það, að herinn átti ekki á fæt-
urna, né heldur einkennisbúninga, að sögn.
Þessi rógnorn og Lokafrænka hefir átt höfuðból í þjóðlöndunum.
En hún hefir haft í seli í okkar landi og orðið hér gott til málnytu.
— Skyldi það vera úr vegi að líta inn í selið og litast um?
Ég get ekki í einu erindi tekið til athugunar nema einn þátt þjóð-
málasögu vorrar, og þó ekki nema aðalþráð hans. Ég á við það atriði,
hvernig »ættjarðarástin« í landi vom hefir fjallað um »landsréttindin«,
og ófriðinn, sem stafað hefir af þeirri ættjarðarást.