Eimreiðin - 01.09.1916, Síða 60

2l6
Hún byrjaði skeið sitt og framgöngu með því, að gera þjóðina
logandi hrædda við ríkisráðið. í’ar mátti eigi koma með mál vor, þá
áttum vér að vera innlimaðir — landið alríkinu. Þá voru landsréttind-
in dauðadæmd.
Isafold barðist lengi við þennan draug á þeim tíma, sem Björn
Jónsson og Einar Hjörleifsson sátu í bezta vitsmunajafnvægi slnu. En
þá vildi ættjarðarástin í hinum herbúðunum »hengja Björn Jónsson*.
Seinna gerðist hann ráðherra þessarar »ættjarðarástar« — því mið-
ur. En þá sögu ætla ég nú ekki að rita. ísafold vann bug á hræðsl-
unni við ríkisráðið með fágætum vitsmunarithætti, en gat þó ekki kom-
ið henni fyrir kattarnef, m. a. fyrir þá sök, að blaðið snerist á hæli um
»meinviðinn«, svo sem kunnugt er. Sá meinviður var sú setning í stjórn-
arskránni frá 1903, að málefni vor skyldi sbera upp í ríkisráðinu«. í’á
um leið var helzta blað landsins komið á móti sjálfu sér. Og þá varð
»loft alt lævi blandið«. Þá gaus upp nýr moldviðrismökkur í landinu.
Og ný hræðsla við ríkisráðið hertók hugina. Hræðslan við sambands-
lögin — uppkastið — sigldi í kjölfar hinnar hræðslunnar. Og nú varð
»ættjarðarástin« íslenzka í þeim ham, sem víðfrægur varð fyrir úthverf-
una. Hún fylti blöð sín með árásum á nágrannaþjóðina og þyrlaði upp
því moldryki, sem næst gekk sólmyrkva að svertu. —
Næst þegar stjórnarskrárbreytingar komu til tals á alþingi, var sú
bót sett á »meinviðinn«, að málefni vor skyldi bera upp »þar sem kon-
ungur ákveður*. Allir vissu, hvað konungur mundi ákveða um þetta efni.
Og þó var þessu játað á þingi. Konungur ákvað, að málin skyldi bera
upp í ríkisráðinu — þangað til öðruvísi kynni að verða háttað sambandi
landanna. Ummæli konungs og stjórnarformanns Dana um þetta atriði
hlutu að verða gerð heyrinkunn í Danmörku, svo sem venja er til um
stjómarathafnir. En þá fann »ættjarðarástin« okkar nýtt efni í nýtt púð-
ur. Landsréttindum vorum átti að standa banvæn hætta af hinni dönsku
auglýsingu, eða kunngerð um það, sem fram fór í ríkisráðinu. Nýjar
kosningar ultu á þessu spánnýja brauðkefli. Hannes féll og Sigurður
Eggerz hófst upp 1 hásætið að tilstuðlan »ættjarðarástarinnar«, sem fann
nýja púðrið — og notaði sér það.
Og þá kom »fyrirvarinn« til sögunnar. Áður var hann búinn að
veltast og velkjast i laugartrogi og skírnarskál til athlægis og tafar þjóð-
þrifamálum lands og lýðs Nú fór »ættjarðarástin« með hann á konungs-
fund — þó ekki þann fyrirvara, sem þingmeirihlutinn hafði »dubbað
upp«, heldur fór ráðherrann með efnið úr Hvannárfyrirvaranum, sem
engan rélt átti eða kröfu til útflutnings. Honum var hampað í ríkisráð-
inu — til ágreinings, en ráðherrann bar ekki fram stjórnarskrána til
staðfestingar — stakk henni undir stól sinn.
Og nú þóttist »ættjarðarástin« íslenzka hafa vel að verið, verið
vitur og afkastamikil. Þessi þjóðmálakvensa gekk til kosninganna síð-
ustu með þau orð á vörunum: Andstæðingum minna manna er ekki
trúandi fyrir stórmálum þjóðarinnar — stjórnarskrá og fána. Fellið þá
við kosningarnar. En kjósið mína menn. Þeir bjarga þessum málum
úr brotsjónum á þurt land.
Þjóðin lét ginnast og kaus þá menn, mennina, sem sporðreistu
málin og veltu framkvæmdunum um hrygg —• þvert á móti loforðum