Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1977, Side 18

18
STEFÁN KARLSSON
segir um Friðrik keisara (1215-50) ‘er nú var keisari í Rúmaborg’, en
í öðrum handritum er annað orðalag (sbr. Storm, Snorre Sturlassöns
Historieskrivning, 5-6). Líklegt er að í frumriti Heimskringlu hafi
staðið ‘er nú er keisari ...’, en sagnmyndinni hafi verið breytt í erkiriti
Kringlu og 39 (X-flokksins) eftir 1250.
Auk Heimskringlu var Skáldatal í Kringlu, og er það m. a. varð-
veitt í uppskrift Árna Magnússonar (sbr. 4. kafla). Samkynja Skálda-
tal, en í yngri gerð, er í Uppsala-Eddu, og báðir textarnir vóru gefnir
út með rækilegum skýringum í 3. bindi Eddu-útgáfu Árnanefndar
1880-87.
1 báðum gerðum Skáldatals eru Gissur jarl og Sturla Þórðarson
taldir meðal skálda Hákonar konungs Hákonarsonar, en aðeins í
yngri gerðinni er Sturla jafnframt talinn skáld Magnúsar Hákonar-
sonar og Birgis jarls Magnússonar. Gissur hlaut jarlsnafnbót 1258, en
hitt er óvissara hvenær Sturla orti fyrst um Hákon konung. í Sturlu
þætti í Sturlunga sögu segir frá því að Sturla flutti Magnúsi konungi
kvæði um hann sjálfan og annað um Hákon föður hans haustið áður
en Hákon konungur andaðist í Orkneyjum, þ. e. a. s. 1263. í Sturlu
þætti er einnig getið um tvö kvæði Sturlu um Birgi jarl, en ekki er
ljóst hvenær hann á að hafa ort þau; fyrra kvæðið hefur hann
væntanlega ort 1263 eða skömmu síðar, og það síðara hlýtur hann að
hafa ort eftir 1263 en fyrir 1266, sem er dánarár Birgis jarls.
Eins og að framan segir hefur forrit Heimskringlutexta Kringlu
verið skrifað eftir 1250, þannig að það ár er öruggt fyrra tímamark
Heimskringlutextans. Ekkert bendir til þess að Skáldatal (sem er varð-
veitt í uppskrift Árna Magnússonar, stafréttri að því er virðist) hafi
verið með annari hendi en Heimskringlutextinn, og þar sem Kringlu-
blaðið ber það með sér að vera ritað af þaulæfðum skrifara sem ugg-
laust hefur haft bókagerð að atvinnu, er trúlegast að hann hafi skrifað
alla bókina í einni lotu - á fáeinum mánuðum. Árni Magnússon hefði
að öllum líkindum getið þess í uppskrift sinni, ef eitthvað í Skálda-
tali hefði verið með annari hendi en meginmál þess, og því má full-
víst telja að Skáldatal hafi verið skrifað eftir að Gissur Þorvaldsson
hlaut jarlsnafnbót 1258.
Gustav Storm taldi í riti sínu um sagnaritun Snorra (bls. 206) að
bak við nafn Sturlu í Skáldatali Kringlu leyndust eitt eða fleiri glötuð
kvæði, sem Sturla hefði sent Hákoni konungi fyrir 1263 - jafnvel
löngu fyrr. Torvelt er þó að koma auga á tilefni slíkrar kvæðasendingar
eða ástæður þess að hennar sæi engan stað í Hákonar sögu Sturlu,