Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1977, Side 66

66
HANNES FINNSSON
1.
Húngr er hardt Sverd
Svo stórar Þacker sem eg kann vorum Annála Skrifurum, og opt
med Glede hefe lesed Rit þeirra, einkum þar sem þeir hafa gefed
Sálu minne Þecking á Tildrögum og Orsök Hlutanna, eda Epter-
þánka minum fastann Grundvöll ad fóta sig á, svo er þad þó ofvída
sem eg þykest h[a]fa griped i tómt, þegar þeir hafa sagt frá ein-
hvörium Atburde, er ecke vard þektur nema hann være á pragma-
tiskann Máta utlidadur, enn þeir hafa yferfared á styttsta Vade. Her
til reikna eg medal annars Frásögur Annála urn Árferde, Sóttarfar,
og Mannfeller. Veit eg ad fleire enn eg æsktu ser ad hafa skírare
Frásögn um Fandplágur, þegar þær [tijlfalla, eda Landbata, þegar
hann er ad Marke. Vil eg þvi giöra Tilraun um ad segia frá Mann-
fæckun á Sudurlande (1) 1781, ad jafnvel þó þess árs Feller ecke
kome i Samjöfnud vid Mannfalled 1784-5, þá er þó sinn háttur á
hvöriu, því hid seirna Mannfall var almennt yfer allt Land, og
orsakadest miken part af, eda var innflettad med Verkunum Jard-
elldsens, og á þvi heima i þvi Rite er Landar vorer vænta ser frá
einne Lærdre Hende um þær. Enn fyrr enn eg nockud tala um Mann-
fæckanena 1781, verd eg ad færa þad til1 sem eg veit um Fólksmergd-
ena á Sudurlande til þess Tima, annars sest ej á hvad miklu var ad
taka, og hvörsu stór Hlute þeirra Lifendu hafe falled.
§• 2.
Are prestur hinn Fróde seger ad þá 60 ár hafe vered liden frá fyrstu
Landnáms Tíd, hafe Landed vered full bygt (2) hvad þó er ej svo ad
skilia, so sem Fólk hafe eige úr því liölgad. Þad fyrsta sem eg tilman,
er sýne Mannmergd á Jslande, eru Kvædeslaun Eivindar Skállda-
spillis, er Jslendingar gáfu hönum. Þar um skrifar Snorre Sturluson
svo: „Eyvindr ordte drápu um Jslendinga alla, en þeir launudu hanom
sva, at hverr bónde gaf hanom skattpening þann er stód þriá peninga
silfrs vegna, oc hvítr i skör. En er silfrit kom fram á alþinge, þá redu
menn þat af at fá smide til at skíra silfrit; Sídan var giörr af feldar-
dálkr, enn þar af var greitt smídarkaupit, þá stód dálkrin fimtío
(1) Sudurland kalla eg her efter Almennings Mále frá Jökulsá á Sólheimasande ad
Hýtará; Er þad þá ecke hid sama og Sunnlendinga Fiórdúngur, til hvörs eckert af
r>\'crár])ingc i fyrstu tilheyrde, enn nú um Stunder einasta hálft.
(2) Siá Landnámabók Ed: Havn: <1774.> Kristendómssaga Edit: Havn: <1773.>
1 Breytt úr „segia frá“.