Morgunblaðið - 31.03.2001, Blaðsíða 70

70 LAUGARDAGUR 31. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ






 
 

 


     

  


   
 
 


   
 
 
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100  Símbréf 569 1329
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
ALLTAF kemur upp öðru hvoru
umræðan um ofbeldi gegn lögregl-
unni og þurfa þeir oft að sæta því
vegna vinnu sinnar. Það er auðvitað
slæmt að þeir verði fyrir ofbeldi al-
mennings en þetta er áhætta sem
þeir þurfa óhjákvæmilega að taka.
Nú er svo komið að ofbeldi hefur
færst mjög í aukana og ofbeldi gegn
lögreglu verður æ grófara og algeng-
ara en áður. Eins og við vitum hefur
fíkniefnaneysla aukist til muna og of-
beldi tengt henni orðið grimmara,
sem er mjög slæmt mál. En það sem
mér finnst verra er að þetta bitnar á
saklausum borgurum og þeir, sem
lögreglan þarf að hafa afskipti af, og
þá á ég við vegna minniháttar glæpa
eða jafnvel engra, sem alltaf getur
komið fyrir, verða oft fyrir enn harð-
ari átökum fyrir vikið.
Það sem mér finnst slæmt er það
að vegna alls þess ofbeldis sem lög-
reglan hefur orðið fyrir er hún farin
að líta á flestalla borgara sem hættu-
lega, eðlilega svo sem, og beitir þar
af leiðandi sams konar aðgerðum
gegn þeim einstaklingum sem ekki
eru jafn hættulegir og þeir sem lög-
reglan hefur orðið fyrir barðinu á.
Ég er alls ekki að segja að þetta sé
algilt meðal lögreglumanna og
-kvenna, en eftir því sem ég hef orðið
vitni að og eftir því sem maður heyr-
ir er þetta því miður einum of al-
gengt. Hversu oft hefur maður ekki
heyrt að almenningur hafi orðið fyrir
ofbeldi lögreglu, hvort sem það eru
of harðar barsmíðar eða það að pip-
arúða hafi verið sprautað framan í
fólk sem hefur ekkert verið að gera
af sér? Auðvitað veit maður ekki
hundrað prósent hvort þetta er satt
og rétt, en maður getur sér til og
byggir á því sem maður verður vitni
að.
Ég hef kynnt mér lögreglulögin og
komist að því að það er afar auðvelt
að mistúlka dálkinn þar sem fjallað
er um vald lögreglunnar við störf sín
og leyfi til að beita ofbeldi. Geta
óhæfir einstaklingar innan lögregl-
unnar auðveldlega misskilið og mis-
notað þetta, og er þá hinn almenni
borgari í algjörlega valdlausri stöðu
gagnvart lögreglunni sem getur þá
frekar falið sig á bak við vald sitt.
Ofbeldi leiðir af sér
enn meira ofbeldi
Ég tel að ofbeldi leiði af sér enn
meira ofbeldi og þess vegna held ég
að lögreglan sé farin að verða fyrir
enn meiri og harðari árásum en áður.
Hins vegar finnst mér það alveg
fólskulegt þegar verið er að ráðast á
lögregluna einungis vegna þess að
þetta er lögreglan, eins og maður
hefur oft orðið vitni að. Það ætti alls
ekki að eiga sér stað og er afskap-
lega rangt. Málið er það að almenn-
ingur er búinn að mynda sér svo
slæma skoðun á lögreglunni,
kannski vegna þess að lögreglan hef-
ur boðið upp á það að einhverju leyti
með því sem á undan er gengið,
kannski ekki, en því miður er þetta
orðið svona einhverra hluta vegna.
Þetta leiðir til þess að almenningur
sýnir lögreglunni meiri skæting en
áður vegna þess að margir hverjir
eru hættir að bera nokkra virðingu
fyrir lögreglunni vegna þess ofbeldis
sem þeir hafa sýnt saklausum borg-
urum og leiðir þar af leiðandi til þess
að lögreglan fer í enn meiri vörn en
áður. Þetta segir bara eitt; ofbeldi
leiðir af sér enn meira ofbeldi.
Og hvað er þá til ráða? Ég ætla nú
ekki að fara að koma með einhverjar
lausnir, enda hef ég þær ekki, heldur
ætla ég aðeins að benda á það sem ég
tel að sé ástæðan fyrir auknu ofbeldi
gagnvart lögreglunni.
Ég hef rætt þetta við fjölda fólks
og hef eðlilega heyrt ýmsar skoðan-
ir. Ég get til dæmis sagt frá því sem
ónefndur aðili sagði við mig að ef við
almenningur fengjum að vera með
lögreglunni nokkur skipti og sjá það
sem þeir verða fyrir myndum við
sennilega skilja þeirra afstöðu. Lík-
lega rétt, vegna þess að ég efa það
ekki að lögreglan verður fyrir miklu
ofbeldi og vanvirðingu frá þeim sem
hún þarf að eiga afskipti af en það
réttlætir það ekki, að mínu mati, að
lögreglan þurfi að sýna það á móti og
sérstaklega ekki við almenning sem
hefur jafnvel ekki gert neitt af sér.
Lögreglan þarf að vera góð fyr-
irmynd, og hún verður að geta greint
á milli þeirra sem eru stórhættulegir
og þeirra sem eru minna hættulegir
og það þýðir ekki að nota sömu að-
ferðirnar á alla. Persónulega hefði
ég haldið að þegar verið er að þjálfa
lögreglufólk til starfa sé því kennt að
gera greinarmun á fólki eftir því
hversu hættulegt það er, en eftir því
sem ég hef komist næst er þetta ekki
gert. Sem betur fer er fólk innan lög-
reglunnar sem getur greint þarna á
milli, en við erum auðvitað öll mis-
jöfn og það gildir um alla, líka lög-
regluna.
Góð fyrirmynd
Til þess að lögreglan geti hlotið þá
virðingu sem hún á skilið verður hún
að geta sýnt fram á að hún sé al-
menningi góð fyrirmynd. Það er til
fullt af dæmum um að lögreglan
stendur sig alls ekki í því, meðal ann-
ars úr umferðinni, þar sem maður
verður oft vitni að því að lögreglan
fer sjálf ekki að settum reglum og
hvernig er þá hægt að ætlast til að
almenningur geri það? Það sama á
við um ofbeldi og framkomu. En því
miður er það alltaf þannig að þeir fáu
sem ekki standa sig setja svartan
blett á alla hina og þá gildir það sama
um almenning, lögregluna og allar
aðrar stéttir þjóðfélagsins.
MARÍA KRISTÍN STEINSSON,
Réttarholtsvegi 87,
Reykjavík.
Lögreglan,
almenningur
og ofbeldi
Frá Maríu Kristínu Steinsson
listakonu: