Réttur - 01.02.1919, Síða 69

Neistar. 71
sína, hvort það er ræða, söngur eða hver önnur framkoma
út á við.
Ekki boölegt, segjum við — eðlilega ekki boðlegt af óment-
uðum manni. — En mér er spurn: Hverjum er þetta ekki
boðlegt? Er það menning nútímans, sem ekki þolir þetta? Á
eg að trúa því, að menningin siálf þoli ekki að heyra sín
eigin vöggubörn hjala? Er það mögulegt, að hún vilji ekki —
telji sér ekki samboðið að leggja eyrað að hjartastað sinna
eigin barna, til að hlusta eftir því, hvort þau séu »Iífs« eða
andvana fædd? Ef svona er, þá er hún ekki sönn — ekki sönn
í orðsins fylsta skilningi. Pví að sönn menning getur ekki
verið, má ekki vera — og er ekki — er aldrei of góð, aldrei
of stórlát til þess að hlýða á alt, sjá alt og þreifa á öllu, og
þekkja. Eg held hún lftilsvirði ekkert og engan, því hennar
mark og mið er það, að hlúa að öllu, sem lífs er — gera ber úr
öllum vísirum. Má því ekki, og vill ekki glata neinum þeirra.
Sannri menningu verður trauðla misboðið. Og þess vegna
stend eg hér og held ræðu. Geta má nærri, hvort mér ekki
finst þá ræðan sú arna boðleg, Eg þykist vita, að þið ályktið
öll sem svo, að auðvitað sé eg »montinn« af ræðunni, aiin-
ars stæði eg ekki hér. —
Hvort eg er »montinn« af henni liggur milli hluta, en í
sannleika sagt, tel eg hana boðlega, af þeirri ástæðu, að eg
tel minna um vert, hvernig ræðan er sem ræða, heldur en hitt,
hvernig henni er tekið og hvað úr henni er gert. Sé jarðveg-
urinn góður, verður ætíð eitthvað úr útsæðinu. Ágætt úr því
góða, og notandi úr hinu og fer batnandi.
í öðru lagi er eg ánægður af því, að sé »sönn menning*
áheyrandi minn, hygg eg hana mildan dómara og góðan.
Finni hún eitthvað nýtilegt hirðir hún það, fegrar það og fágar
og lætur hitt niður falla.
Sönn menning dæmir ekki samsetning réttarins, heldur þann
hug, sem hann er framreiddur af. — Hún dæinir varla ein-
göngu orð ræðumannsins, heldur lítur hún eftir því, hvort
nokkur neisti sannleika og hreinieiks sé undir niðri, — Hún
dæmir ekki söngmanninn eftir því, hvar hann er alinn; ekki