Réttur - 01.07.1928, Page 153

Rjetturj
RITSJA
281
er kærleikurinn einnig að leiða okkur heim til fyllra og sælu-
ríkara lífs. Sú lífsskoðun gerir sáttan við lifið þann, er áður
var ósáttur og lyftir sálunni yfir smámuni hversdagslífsins.
Aðalviðfangsefnið í skáldverkum Kristínar hafa verið heim-
ilisvandræði, djúp hefir verið staðfest milli vandamanna og gert
lífið þurt og kalt og óhamingjusamt, og lausnin hefir verið að
finna meðul, er græddu meinin^ leiða fram atburði,, er kæmu
á ró og leiddu saman þá, sem fjarlægir eru og Ijetu þá sam-
einast í ást og samlyndi, og opnaði um leið augu þeirra fyrir
nýjum lífssannindum, svo að nýtt líf sje hafið á grundvelli
nýrra skilyrða, sem tryggja fyllri hamingju. Þannig er það í
smásögunum: »Gömlu hjónin«, »Berta« og »Gunna frá Dal«. Þó
ber enn meira á því í stærri ritunum. í »Tengdamömmu« er það
höfuðviðfangsefnið að sætta tengdamæðgurnar. 1 »Gestum« er
það ekki lítið atriði, að Margrjet húsfreyja og Þóra mágkona
hennar nálægjast hvor aðra og Þóra knýtist heimilinu nýjum
böndum og finnur hlutverk sitt í þvi að vinna fyrir það. Kristín
vill sætta, — sætta mennina hvern við annan og sætta við lífið
þá, sem óhamingjusamir eru. Og læknismeðalið er listin sú að
heimta af sjálfum sjer en ekki öðrum og finna fórnandi hlut-
verk í þjónustu mannlífsins, og síðast en ekki síst að finna það
að kærleikurinn er hið mikla lögmál, sem heiminum stjórnar.
1 samræmi við hinar stöðugu sáttatilraunir þá eru það kon-
ur, sem aðalhlutverkin eru lögð á herðar. Þær eru ríkari að
sáttarþrá, þeim er eiginlegra að biðja fyrirgefningar á mis-
gjörðum sínum; þær eru veikari og' láta frekar undan, þegar
skelfingar ytri atburða dynja yfir. Þær eiga auðveldara með að
skilja g'ildi fórnarinnar, og þeim er eiginlegra að beygja sig und-
ir kröfur annara.
1 »Gömul saga« er frá þessu vikið. Þar eru það karlmenn
sem bera söguna uppi. En viðfangsefnið er hið sama og á hefir
verið drepið í hinum verkunum, — að sætta. Þar eru ástvinir,
sem örlögin hafa borið hvorn frá öðrum og staðfesta milli þeirra
það djúp, sem erfiðast hefir reynst yfirferðar til sáttafundar.
Bræðurnir Jón og Helgi eru tvíburar og einkabörn foreldra
sinna og unnast svo heitt í uppvexti, að hvorugur má af öðrum
sjá. En þeim eru þau hryggilegu örlög ásköpuð, að Helgi fellir
ástarhug til meyjar, er Jón hefir fastnað sjer, og vinnur hjarta
hennar, flytur hana burtu af heimilinu og knýtist henni hjú-
skaparböndum.
Fyrri hluti sögunnar endar á því, þar sem Helgi og Áslaug
eru að flytja sig frá Hnjúki. Þau eru bæði lömuð af sektarmeð-
vitund og finna anda um sig hörðum dómum frá hverjum þeim,