Réttur - 01.10.1929, Blaðsíða 65

Rjettur] BARÁTTAN UM HEIMSYFIRRÁÐIN 273
óþolandi fjötur á þeim. Þau una því ekki lengur, að
Bretland geti með flota sínum ráðið siglingum á haf-
inu. Þau urðu ónotalega fyrir barðinu á því í heims-
ófriðnum, um »frelsi« amerískra skipa var þá ekki að
tala, og þau vilja ekki brenna sig á sama soðinu. Það
er hið margumtalaða »frelsi«, sem hjer um ræðir. En
»frelsi hafanna« er ófriðarspursmál, og við slíku við-
fangsefni er ekki hreyft nema að búist sje við ófriði.
Bandaríkin ætla sjer alls ekki að láta hið aldagamla,
friðhelga forræði Bretlands á hafinu lengur afskifta-
laust. Með amerískri ósvífni tæta þau í sundur þessa
heilögu »tradition« Bretlands og búa sig sem óðast
undir að brjóta á bak aftur forræði þess á sjó. Þess-
vegna hefir, samfara samkepni ríkja þessara, hafist
hin harðvítugasta barátta um forræðið á hafinu. Hún
gaus upp fyrir alvöru á Washingtonráðstefnunni 1921.
Á þeirri afvopnunarráðstefnu neyddu Bandaríkin
Bretland til þess að viðurkenna jafnt hlutfall í tonna-
tölu fylkingarskipa — stærstu skipa sem til eru —
með báðum ríkjum. Bandaríkin hótuðu ella að hefja
slíkan vígbúnað á sjó, sem hin önnur ríki gætu ekki
þolað fjárhagslega. Með þessu sleit sambandi því (en-
tente), sem verið hafði með Bretlandi og Japan frá
því um aldamót, því að hlutfallið var auðvitað ekki
lengur »jafnt«, ef flotar Bretlands og Japans væru
sameinaðir. Bandaríkin höfðu með þessari ráðstefnu
unnið stórpólitískan sigur, en ósigur Bretlands varð
þó minni en áhorfðist í fyrstu. Þeir höfðu frjálsar
hendur með smíði smærri herskipa, og það er Bret-
landi talið fyrir mestu, því að nýlendur þeirra eru
dreifðar um allan heim, það hefir vígi að verja á öll-
um sjóleiðum heimsins, og þessvegna þarf það mörg
herskip og hraðskreið. Sjerfræðingar í hernaðarlist-
inni draga og orðið mjög í efa gildi hinna stóru her-
skipa, og telja aðrar skipategundir heppilegri.
18