Réttur - 01.10.1929, Blaðsíða 79

Rjettur] 'BARÁTTAN UM HEIMSYFIRRÁÐIN
287
stakk, en aldagamlar venjur og arfsagnir höfðu gert.
Afghanistan varð að berjast harðvítugri baráttu við
Bretland áður en það gæti náð fullu sjálfstæði. Bret-
land vildi ógjarnan missa tangarhald á ríki þessu, sem
var hinn ágætasti brimbrjótur gegn hinni »kommún-
istisku hættu« frá Rússlandi. Þó varð það að viður-
kenna sjálfstæði þess, því að erfitt var að sækja inn í
landið með her. Afghanistan náði sjálfstæði í þeirri
frelsisöldu, sem fór um nýlendur allar og ófrjáls lönd,
er rússneska byltingin braust út og lýsti sem leiftur
öllum kúguðum þjóðum veginn til frelsis. Enginn
fagnaði meira frelsisbaráttu Afghanistans en Rúss-
land. Það varð fyrst allra ríkja til að viðurkenna sjálf-
stæði Afghanistans, og tókst brátt hin mesta vinátta
með báðum ríkjum. — Amanulla byrjaði að semja
landið að hætti Vestur-Evrópu og hóf sókn á hendur
aðals- og prestavaldinu, sem var mjög ríkt í Afgha-
nistan. Ekki tók hann þó nógu föstum tökum á jarð-
eignavaldinu og fyrir þá sök hændi hann ekki að sjer
smábændalýðinn og leiguliðana sem skyldi. Hann
reyndi að efla iðnað og atvinnuvegi í landinu eftir
mætti, en alt var það þó á bernskuskeiði. En Bretland,
með alla sína undirhyggju, sem er orðin þjálfuð og
tamin í aldagömlum vjelabrögðum nýlendupólitíkur-
innar, var ekki aðgerðalaust meðan þetta var. Það
reri að því öllum árum að magna óánægjuna meðal
afturhaldsins í Afghanistan, og æsa eldfornar trúar-
bábiljur og þjóðernisríg með þeim þjóðflokkum lands-
ins, sem lægst standa. Vinátta Afghanistans og Rúss-
lands var Bretlandi þyrnir í augum, og er það sá, að
það hafði ekki Amanulla eins í hendi sjer og hina
gömlu emíra, þá tók það að koma af stað uppreistum
í landinu. Að þeirri uppreist, sem hafin var í Afgha-
nístan gegn Amanulla, stendur Bretland.
i suðurhjeruðum Afghanistans hefir um nokkurt
skeið verið breskur ofursti að nafni Lawrence. Hann