Réttur - 01.10.1929, Blaðsíða 78
286 BARÁTTAN UM HEIMSYFIRRÁÐIN [Rjettur
koma á reglu og friði í landinu. En það var sama og
að koma á fasistisku einræði í Júgóslawíu. Erindrekar
Bretlands og Frakklands ræddu við konunginn, Alex-
ander Kargeorgewitsch um stjórnarbyltingu. Og loks
varð það að ráði, að einveldi skyldi verða komið á í
landinu. 6. janúar 1929 lýsti konungur yfir einveldi
og afnam stjórnarskrána. Allur pólitískur fjelags-
skapur í landinu var leystur upp, verkalýðsfjelögunum
var sundrað, hernaðareinræði af svörtustu tegund ríkti
hveiwetna.Þannig var »friður og regla« komin á í
Júgóslawíu og hafði fengið blessun Bretlands og
Frakklands, því að með því var trygt, að landið færi
í óvinahring Rússlands, en til þess voru refirnir
skornir.
Einræði fasismans í Júgóslawíu er gott dæmi um
viðleitni stórveldanna til að þrengja óvinahring Ráð-
stjórnar-Rússlands og undirbúa sem kostgæfilegast
stríð við Rússa. En þó er ekki enn alt talið af vjelum
þeim er Bretland beitir Rússland. Það hefir ennfremur
blásið að byltingu í einu nágrannaríkja Rússa, sem
mikla athygli hefir vakið víða um heim á seinustu ár-
um. Land þetta er Afgahnistan. Það liggur á milli
Rússlands og Indlands, hins dýrmæta gimsteins Bret-
lands. Bretland og Rússland höfðu áður fyrri lengi elt
grátt silfur um land þetta. Á dögum keisarastjórnar-
innar deildu Rússland og Bretland mjög um Afgha-
nistan.
Það var eitt af hinum mörgu »áhrifasvæðum«, sem
jafnan voru deiluefni stórveldanna á 19. öld. Emírar
Afghanistans höfðu ekki verið annað en þjónar stór-
veldanna og hjelst það þangað til 1919, er Habibulla
emír var myrtur og sonur hans Amanulla komst til
valda. Með valdatöku Amanulla hefst nýtt tímabil í
sögu Afghanistans. Að baki honum stóðu hinir fram-
sæknari hlutar þjóðarinnar, sem vildu varpa af sjer
oki stórveldanna og sníða Afghanistan nokkuð víðari