Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1945, Blaðsíða 29

Oscar Jensen:
hernshuclocjLin i
BRYNDREKANNA
Tvö fyrstu brynvörðu herskipin í flotasögunni voru
franska skipið „La Glorie“ — byggt árið 1859 — og
enska skipið „The Warrior,“ sem hljóp af stokkunum
ári síðar. Þó nýtt tímabil hefjist í sjóhernaði með bygg-
ingu þessara skipa, voru þau á engar áberandi hátt
frábrugðin hinum stærri herskipum þessa tíma, hvað
siglur og reiðaútbúnað snerti. Engu að siður var þó
byg'ging þeirra og útlit allt ólíkt liinum eldri skipum
og þau einnig hvort öðru ólík. Bæði voru einskonar sam-
steypa af gufuskipi og seglskipi. „La Glorie" hafði
skútustefni og venjulegan reykháf, en „The Warrior"
hafði aftur á móti klipperstefni og tvær lágar reyk-
hettur sem naumast voru sýnilegar yfir skjólborð skips-
ins. Á nútímamælikvarða voru þessi brynvörðu skip
mjög veikbyggð og ótraust. Til dæmis voru aðeins þrír
fimmtu hlutar af hliðum „The Warrior’s" brynvarðir
— og aðeins með 4% þuml. þykkum járnplötum utan
á 18 þuml. þykkum timburbyrðingi. Á báðum -skipunum
voru kinnungar og slíður, stýri og stýrisútbúnaður ali-
ur án nokkurrar sérstakrar varnar.
Aðrar þjóðir fóru auðvitað fljótt að dæmi Englend-
inga og Frakka, og endurbætur á brynvörn skipanna
komu fram hvað af hverju. Þannig tóku Frakkar að út-
búa hin brynvörðu skip með stálspora eða trjónu fram
úr stefni þeirra undir -yfirborði sjávar. Þessi trjóna
var kölluð „hrúturinn", og skipin „Brynhrútaskip.“ Að
sjálfsögðu var ekki hægt að leggja tréskipin niður með
öllu. Var því horfið að því ráði að breyta ýmsum þeirra
á þann hátt að lækka skipsskrokkinn og brynverja hann
síðan. Þannig var danska fylkingarskipinu „Danne-
brog“ breytt í brynvarða freigátu. Á þessum umskipta-
tímum var geypilegum fjárbæðum varið til slíkra breyt-
inga á herflotum ýmissa þjóða, án þess að nokkur
reynsla væri fengin fyrir því hvort þessi dýru,
brynvörðu skij) væru hinum venjulegu skipum nokk-
uð fremri að orustuhæfni. Það var fyrst árið 18(52, í
borgarastyrjöldinni í Norður-Ameríku, sem hugmyndir
sérfræðinganna í þessum efnum fengu staðfestingu.
Fyrir borgarastyrjöldina áttu Suðurríkin engan her-
flota, en strax í upphafi ófriðarins náðu þau á sitt
vald gufufreigátunni „Merrimac,“ sem var stærsta og
bezta herskip Norðurríkjanna. Þegar þetta skeði lá
„Merrimac" í herskijjasmíðastöðinni í Norfolk vegna
ketilaðgerðar, en þar áttu Norðurríkin mikinn forða
af skotfærum og öðrum hergögnum. Ástæðan til þess að
þessi herskipasmiðastöð, sem lá beint á móti, og aðeins
Franski bryndrekinn ,,La Gloiresmíðaður árið 1859.
VtKINGVR.
m