Andvari - 01.01.1955, Page 7

ANDVAIU
Guðmundur Björnsson
landlæknir.
Eftir Pál V. G. Kolka.
í sögu læknisfræðinnar eru rnargir og merkilegir áfangar, en
þó er sá einn, sem segja má um, að þar hafi orðið alger vegamót.
Árið 1864 tókst franska vísindamanninum Louis Pasteur að sanna
það, að engin lífvera kviknar af sjálfri sér, heldur eru þær all-
ar getnar af foreldri sér líku. Með því varð setningin „ornnis
cellula e cellula" — sérhver fruma er af frumu getin — gerð að
algildu lögmáli innan líffræðinnar og kenningin um sjálfgetnað,
generatio aeqvivoca, kveðin niður fyrir fullt og allt, þrátt fyrir
harða mótspymu. Með þessum atburði var lagður fastur grund-
völlur að læknisfræði nútímans, því að mönnum varð þá ljóst,
að farsóttir kvikna ekki af „óhollum dömpum", eins og ýmsir
höfðu kennt allt fram að þessu, heldur af því, að ákveðnar sótt-
kveikjur berast á milli manna, og á þetta einnig við um graftar-
bólgur. Með því að koma í veg fyrir, að sýklar þeir, er farsóttum
valda, berist frá sjúkum mönnum, má hefta útbreiðslu næmra
sjúkdóma,- eða jafnvel útrýma þeirn með öllu, og með því að
hindra það, að sóttkveikjur berist í opin sár, má forða því, að
í sárunum grafi. Uppgötvun Pasteurs hóf því nýtt tímabil í sótt-
vömum og beindi auk þess skurðlæknisfræðinni inn á brautir,
sem djörfustu menn hafði ekki áður dreymt um, að væri færar.
Á þessu merkisári, eða nánar tiltekið 12. október 1864, fæddist
norður í Víðidal í Húnavatnssýslu frumborinn sveinn, sem ásamt
tveimur öðrum Húnvetningum, er voru nafnar hans og á líku