Andvari - 01.01.1928, Blaðsíða 15
Andvari
Jón Magnússon
13
Sjálfstæðis- ym þag leyli, sem Jón Magnússon var að
rnallð’ taka við völdum, átti einn af vinum hans,
sem var mjög ákveðinn flokksmaður, tal við hann og
spurði hann, hvert mundi verða hans aðalmál, því að
eitthvert slíkt mál yrði stjórnin að hafa, jafnframt því
sem að kallaði á þeim og þeim tíma. ]. M. svaraði hik-
laust, að sitt aðalmál væri sjálfstæðismálið, að fá því
ráðið til lykta. Hann gerði sér þá þegar von um, að
það mundi verða framkvæmanlegt. Hugir manna hér á
landi um það mál höfðu mjög færzt saman síðari árin.
Árið 1913 hafði að kalla mátti alt þingið orðið sammála
undir forystu Hannesar Hafsteins. Og þó að Danir væru
Hannesi Hafstein örðugir þá, var það vitanlegt, að þeir
voru farnir að líta nokkuð öðrum augum á kröfur vorar
en áður, eins og greinilega hafði komið fram 1908, þó
að menn gerðu sig ekki ánægða með tilboð þeirra hér
á landi. Auðvitað létti það líka undir í þessu máli, að
stjórnin var nú skipuð fulltrúum allra þingflokkanna.
Jafnframt er þess að gæta, að rás viðburðanna hafði á
ófriðarárunum fært oss miklu nær fullveldismarkinu en
vér höfðum áður komizt. Þegar þangað var komið sög-
unni, höfðum vér miklu meira sjálfstæði en vér höfðum
áður haft. Það hafði að vísu ekki aukizt á fastan, lög-
skipaðan hátt; en það hafði aukizt í reyndinni. Ekki var
við því að búast, að Islendingar sættu sig við það að
láta taka af sér neitt vald, sem reynslan hafði sýnt að
var þeim lífsnauðsynlegt, ef út af bar. Nú var því sér-
stök nauðsyn á að fara að hreyfa við sambandsmálinu
enn á ný. Og ]. M. var hinn vonbezti. I þessu samtali,
sem eg hefi getið um, mintist hann á það, að þingið yrði
að verða eins og einn flokkur í þessu máli, til þess að
geta leitt það til lykta. Þessi vinur hans benti honum á,
að þetta gæti riðið hans flokk að fullu, og að sjálfur