Andvari - 01.01.1928, Page 54

52
Þingstjórn og þjóðstjórn
Andvari
líka til þjóðaratkvæðagreiðslu, enda væri það í alla
staði réttmætt, að þessi 20 ára gömlu lög, sem nú
eru reyndar orðin að afskræmi, kæmu bráðlega
undir dóm þjóðarinnar.
4. Þegar 52°/o kjósenda í kjördæminu krefjast þess,
með skriflegum áskorunum, að þingmaður segi af
sér þingmennsku, er hann skyldur að gera það,
áður en næsta þing kemur saman.
A Englandi er það algild regla, að þingmaður,
sem gengur úr flokki sínum, eða skiptir um skoð-
un í mikilvægu máli, verður að leggja niður þing-
mennsku. En drengilegast þykir og algengast er,
að hann bjóði sig aftur fram í sama kjördæmi. Með
öðrum orðum: Hann lætur kjósendur sína skera úr
því, hvort skoðanaskipti hans hafi verið réttmæt.
Hér á landi hefir slík venja aldrei þekkzt. Þing-
menn geta því hlaupið úr flokki sínum og skipt
um skoðanir, án þess að taka nokkurt tillit til kjós-
enda. Þetta hefir reyndar sjaldan skeð, en það
getur allt af komið fyrir, og því er rétt að stemma
stigu fyrir því. Talan 52°/o er mjög há, því að eins
og áður er sagt, má varla búast við meiri þátttöku
í kosningum en 70°/o. En við skriflega atkvæða-
smölun, þegar mikill hiti er í mönnum, má búast
við miklu meiri þátttöku, jafnvel allt að 90°/o, og
þá eru 52°/o samt ríflegur meiri hluti.
Svipuð tilhögun ætti einnig að gilda um þjóð-
kjörna embættismenn, t. d. presta og borgarstjóra.
Sennilega fjölgar innan skamms þeim embættis-
mönnum, er fólkið kýs. Það getur oft komið fyrir,
að embættismaður standi þannig í stöðu sinni, að
stjórnin geti ekki vikið honum frá eftir gildandi
lögum, en engu að síður getur hann verið nauða-