Andvari - 01.01.1883, Page 103

á Islandi.
101
að minnsta kosti jafnskjótt, sem kanu kugsar nokkuð
út í það.
En eins og jeg sagði áður, þarf kver stofnun að
kreytast með tímanum, og þá skóli var líka; þetta
kefir kann og gert frá því fyrsta; sögu kans má lesa í
«Nýjum fjelagsritum» 2. ári 83—147. kls. í kinni ágætu
ritgjörð Jóns Sigurðssonar «Um skóla á Islandi»; til
þoirrar greinar vil jeg vísa öllum, sem fræðast vilja
ketur um það mál. Hin uæstsíðasta reglugjörð var
samin 1850, og kin síðasta 1877. Fyrri reglugjörðin
var ekki svo slæm alls og alls, og átti nokkurn veginn
vel við tímann, enda sýnist svo, sem þar Iiaíi verið í
mörgu farið eptir tillögum Jóns Sigurðssonar. Hin
síðari var svo löguð, að kún kreytti fáu til batnaðar en
mörgu til kins verra; þeir gullhamrar, sem sumir
suður um nesin eru að slá henni, verða ekki á marga
fiska, þegar rjettsýnin íær að ráða.
Menntunarsaga mannkynsins sýnir oss nú, aö
milli þjóðanna hefir gengið sífelldur straumur fram og
aptur, ein hefir tekið upp ýmsa káttu, numið ýmsa
fræði af annari og kennt aptur kinni þriðju út frá sjer,
og svona kefir gengið koll af kolli allt fram á þeuuan
dag; jeg tala kjer ekki um 8ínverja eða þess konar
trjedrumba, sem fyrir mörgum þúsundum ára hættu að
lil'a framfaralífi og eru því nú eins mörg þúsund ára á
eptir tímanum; jeg tala um kinar menntuðu vestur-
þjóðir. En Sínverjar sýna oss einmitt ágætlega,
kversu kverri þjóð muudi íara, sem klæði umkverfis sig
grjótgarð þann, er úti kyrgði alla andlega framfara-
strauma. Eins og einginn einn maður er sjálfum sjer
nógur, eins er og emgin ein þjóð sjálfri sjer nóg; kún
verður að sækja margt til annara, til útlendinga, og
þá ekki sízt þær þjóðir, sem eins og eru langt frá
'ölium mannabyggðuinu, eins og t. a. m. vjer