Prestafélagsritið - 01.01.1921, Blaðsíða 26

Prestafélagsritið. JÓn ÖgmundsSOD. 21
Osló). Þar verða menn enn að sætta sig við útlenda lýð-
biskupa, bæði enska og þýzka, rétt eins og íslendingar
fyrir daga ísleifs biskups. Hafa íslendingar þannig orðið
á undan frændum sinum, Norðmönnum, í því að koma
upp föstum biskupsstóli. í Danmörku er einna mest
hreyfing í kirkjulegum efnum. Sveinn Úlfsson er áhuga-
samur mjög um skipun kirkjumálanna og leikur enda
hugur á, að losa kirkjumálin í riki sínu undan erkibisk-
upsstólnum í Brimum (en honum lutu þá Norðurlönd
öll og ísland með), þótt ekki tækist það í tíð hans. Þar
eru fastir biskupsstólar komnir á fót. Klerkavaldið er því
í þann veg að ná festu i Danmörku (þótt verulegur skriður
komist ekki á það fyr en um daga Knúts helga, þess
mikla klerka- og kirkjuvinar). Klaustur eru hvergi komin
á fót um öll Norðurlönd, og þá ekki heldur klaustur-
skólar. Þólt skólar kunni að hafa verið settir við sumar
dómkirkjurnar handa prestaefnum, varð allur þorri presta-
efna að gera sér að góðu lítilfjörlega tilsögn, sem prestar
í embættum gátu þeim í té látið. Um bóklegan lærdóm
var enn varla að ræða; þótti nægja, ef klerkar voru læsir
og þektu hinn kristilega barnalærdóm, gátu stórslysalaust
flutt tiðir, skildu lítið eitt í latinu, og báru skyn á skift-
ingu kirkjuársins og hátíðaútreikninginn. Á Norðurlönd-
um var því sízt að fá klerklega mentun. Að því leyti,
sem sózt var eftir henni þar, var leitað til annara landa,
suður á bóginn aðallega, til klausturskólanna og dóm-
kirkjuskólanna á þýzkalandi (í Hildesneim, Mainz og
Köln) og Frakklandi (i París, Tours, Chartres, Bec, Orle-
ans og víðar). Og þangað hefir að sjálfsögðu förinni verið
heitið aðallega, er Jón Ögmundsson fór utan, þótt hann
yrði eðlilega, eins og allar samgöngur voru þá, að leggja
leið sína um Noreg og Danmörku.
Á stóli heilags Péturs postula sat um þessar mundir
mikilmennið Gregorius VII. Kirkjuhugmyndir hans voru
þegar áður en hann tók páfadóm (1073) búnar að
festa rætur í öllum höfuðlöndum rómverskrar kristni. Þvi