Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Blaðsíða 52

50
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
um við Frakka, en ekki dragast
saman. Viðskiptum við Frakka
myndi fylgja aukið fjárstreymi til
landsins, og þá aukast geta íslend-
inga til að efla sinni eigin útveg.
Jón beitti sér aldrei beint í málinu
á þingi, en lagðist undir væng í bréf-
um og Nýjum félagsritum á þá sveif-
ina að Alþingi fjallaði rækilega um
málið og athugaði alla möguleika,
sem í því kynnu að leynast til hags-
bóta fyrir Islendinga. En Jón lenti
sjálfur í óhægri aðstöðu með þessa
skoðun sína, þegar hans helztu
stuðningsmenn, Vestfirðingar, og þá
einkum þingmenn hans Isfirðingarn-
ir, snérust öndverðir við beiðni
Frakka og vildu að Alþingi afgreiddi
umsóknina strax með ákveðinni neit-
un.
Harðasti fylgismaður Jóns Sig-
urðssonar, Jón Guðmundsson,
Þjóðólfsritstjóri, snérist einnig gegn
skoðun Jóns Sigurðssonar, og lagðist
á sveif með konungsfulltrúum á
þingi, taldi íslendingum stafa mikil
ógn af þessari miklu bækistöð Frakk-
anna og yrði það til ills eins fyrir Is-
lendinga að kasta af sér oki Dana til
þess að fá á sig annað í staðinn. Jón
Sigurðsson hefur ekki talið ástæðu til
að gera ráð fyrir slíku oki að óathug-
uðu máli. Hann hafði alla tíð ótrú á
málflutningi, sem byggðist á tilgát-
um, nema þeim væri fundinn staður
með haldgóðum rökum. Það gat ekki
talizt rangt að athuga vel þetta mál
áður en menn mynduðu sér skoðanir
á því.
Rök konungsfulltrúanna gegn
samþykkt Alþingis voru þau auk
þeirra vandræða, sem það ylli
dönsku stjórninni, að Frakkar
myndu með fiskverkun hérlendis ná
spánska markaðnum af íslendingum
og verða alls ráðandi á þeim mark-
aði, sem yrði þá rothögg á íslenzkar
fiskveiðar.
Þegar Alþingi vísar nær umyrða-
laust málinu til dönsku stjórnarinn-
ar, bregst Jón Sigurðsson harðlega
við þeirri afgreiðslu Alþingis. Hon-
um finnst Alþingi hafa sett ofan við
þá afgreiðslu málsins og það leynir
sér ekki, að hann vill eiga þetta mál í
athugun Alþingis til að auka sjálf-
stæði þingsins gagnvart dönsku
stjórninni. Hann birtir svofellda
klausu í Nýjum félagsritum:
„Tollur af þeim fiski, sem fluttur
er frá útlendum ríkjum til Frakk-
lands, hefur nýlega verið og mun
vera enn 24rd. 70 sk. af hverju skip-
pundi. Það er auðsætt hvílíkt gagn
það væri fyrir ísland, ef því yrði til
leiðar komið, að innflutningstollur á
íslenzkum fiski yrði lækkaður eða af-
tekinn á Frakklandi, og það er rétt að
segja ótrúlegt, að Alþing 1855 skyldi
láta konungsfulltrúa telja svo um
fyrir sér, að sleppa ekki einungis at-
kvæðisrétti sínum í svo mikilvægu
máli, og það því máli, sem var aug-
ljóst löggjafarmál, eins og sýnir til-
skipun 13. júní 1787 og frumvarp
stjórnarinnar um verzlun á Islandi
1851, heldur og einnig sleppa honum
svo, að gefa stjórninni enga bend-
ingu um nokkurn hinn minnsta hagn-
að, sem óskandi væri, að ísland yrði
áunninn fyrir það leyfi, sem Frökk-
um kynni að verða veitt. Alþing hef-
ur með þessu móti að vísu kastað allri
ábyrgðinni upp á stjórnina — eða,
eins og vant er, varpað allri sinni
áhyggju upp á Dani — en það hefur
jafnframt sýnt hinn mesta sljóleika
og tómlæti í að gegna skyldu sinni við
landið og einurðarskort í því, að segja
ekki beint, hvort það vildi óska að
leyfið yrði veitt eða ekki, annaðhvort
fortakslaust eða með skilmálum.“
Þessu var svarað með nýjum og
æsilegri tilgátum um tilgang Frakka,
þeir myndu ætla að koma hér á fót
fanganýlendu, eins konar „Djöfla-
eyju“.
Og svo kom Nafla-Jón prins, um
sumarið 1856, Jerome Napoleon,
hinn mesti myndarmaður og honum
tekið með mikilli alúð, en heimsókn
hans talin ótvírætt standa í sambandi
við Dýrafjarðarmálið, og þangað fór
hann á skipi sínu til Þingeyrar. A
Dýrafirði höfðu áður þá um sumarið
orðið sögufrægar róstur með ís-
lenzku heljarmenni og franskri skips-
höfn, sem síðar verður getið. Það er
kannski merkast við heimsóknina,
að prinsinn spurði Trampe greifa um
tekjur Dana og útgjöld við að halda
Islandi.
Trampe sagði tekjurnar 30 þús.
ríkisdali, en útgjöldin 50 þús. ríkis-
dali, og þá sagði auðvitað prinsinn:
„En þá er furðulegt að danska stjórn-
in skuli vilja halda ísland, fyrst það
kosti þvílík útgjöld á hverju ári“.
Þessarar spurningar hafa margir
spurt um tíðina, og svarið náttúrlega
það, að ríkisreikningar segðu ekki
alla söguna. Það lágu ýmsar aðrar
peningaleiðir til Danmerkur frá ís-
landi.
Þá er það náttúrlega sögulega for-
vitnilegt, ef rétt er sú sögn, að Napó-
leon prins hafi látið taka nektar-
myndir af íslenzkum konum, sem
létu frönskum tignarmönnum fala
blíðu sína.
Önnur bókfest dæmi eru líklega
ekki finnanleg um að nektarmyndir
séu teknar af íslenzkum konur fyrr
en þá í nútímanum.
Kjartan Ólafsson lýsir svo skoðun-
um Jóns Sigurðssonar í Dýrafjarðar-
málinu:
„Hugmynd Jóns Sigurðssonar var
aldrei sú að fá Alþingi til að sam-
þykkja beiðni Frakka eins og hún lá
fyrir, heldur einmitt að vísa málinu
frá, að svo stöddu, en bjóða um leið
upp á samninga, ef Frakkar fengjust
til að fallast á ákveðna skilmála. Sú
varð líka niðurstaðan við afgreiðslu
málsins á Alþingi".
Þessu Dýrafjarðarmáli lauk á Al-
þingi sumarið 1857 með svofelldri
neitun: „að þingið sjái sér ekki fært
að aðhyllast áskorun hinnar keisara-
legu frakknesku stjórnar að svo
komnu og eins og hún nú liggur
fyrir.“
Ekki varð svo meira úr þessari á-
sókn Frakka til fiskverkunaraðstöðu
eða hernaðarlegrar bækistöðvar, ef
það hefur verið hin raunverulega
meining með umsókninni.
Frakkarnir tóku nú aftur að leita
eftir aðstöðu til spítalahalds, en þá
málaleitan höfðu þeir hafið 1851.
Andstöðu gætti í fyrstu einnig við þá
umsókn, af sama tagi, menn óttuðust
að það leiddi til annarra og meiri um-
svifa Frakka hér á landi.
Spítalasaga Frakka verður ekki
rakin hér, hún hefur svo víða verið
rakin, en þeir reistu spítala í Reykja-
vík, Vestmannaeyjum, Fáskrúðsfirði
og Dýrafirði og er þar af Frökkum
mikil og góð saga.