Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Blaðsíða 86

84
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Jagtin Fanney og skonnortan Reykjavíkin. Fanney var smíðuð 1861 og kom 1866.131/2
lest=27 tonn. Reykjavíkin kom 25. marz 1873. 27,38 lestir = 54,55 tonn.
Jaktin Pilot á Bfldudal. Keypt til landsins á sjöunda áratugnum.
Skonnortan Gylfi, með þrjú toppsegl
til skútuútgerðar frá íslandi, annar á
fyrri hluta 17du aldar, (1633), en hinn
um miðja öldina (um 1650). Þar sem
þessar tilraunir urðu endasleppar og
eiga sér enga aðra sögu en stuttar og
endasleppar tilraunir eru þær aldrei
taldar tengjast upphafi íslenzkrar
skútuútgerðar.
Hinsvegar er jafnan nefnd til for-
sögunnar, tilraun séra Páls í Selár-
dal, enda hin merkasta. Séra Páll
settist sem prestur í Selárdal 1647, og
það verður að ætla, ártal er ekki
þekkt, að það hafi verið á sjötta tug
þeirrar aldar, að hann lét smíða sér
duggu að hollenzkri fyrirmynd, en
Hollendingar voru þá hér fjölmenn-
astir þjóða. Það er talin vissa fyrir
því, að útgerð séra Páls hafi gengið
með ágætum í nokkur ár og hann
sjálfur verið skipstjórinn. Séra Páll
var gáfaður lærdómsmaður, einn sá
mesti að sögn sinna samtíðarmanna,
en hann brjálaðist í sínum lærdómi
og tók upp hina vonlitlu baráttu síns
tíma og kannski allra tíma við djöful-
inn, og gerðist harður galdrabrennu
forkólfur. I þessari óendanlegu bar-
áttu séra Páls, sem hann helgaði sér,
hlutu aðrar framkvæmdir þessa
merka manns að sitja á hakanum, og
féll dugguútgerð hans niður, sem
annars hefði trúlega orðið framhald
á og getað breytt þjóðarsögunni.
Þá er og Lárusar lögmanns Gott-
rup jafna getið í forsögunni. Hann
lagði til 1701 við dönsku stjórnina að
gerð væru út fjögur þilskip í hverjum
fjórðungi. Hann fékk góðar undir-
tektir í Danmörku en engar á íslandi.
Þá er næst að geta Duggu-Eyvind-
ar Jónssonar á Upsaströnd við Eyja-
fjörð með sína tilraun 1717. Eyvindi
lánaðist smíðin, en strandaði sjálfur
duggu sinni ársgamalli og ónýttist
hún í því strandi og Eyvindur gerði
ekki aðra tilraun.
Næstan er að nefna til forsögunnar
Skúla Magnússon, landfógeta, sem
fékk kónginn til að gefa sér tvær
duggur til að styrkja með útgerð
þeirra rekstur Innréttingastofnan-
anna. Duggurnar voru 32 og 34 lest-
ir, og þá líklega að okkar tali 64 og 68
tonna skip. Duggurnar voru skírðar
kóngsnafni, Friðriksvon og Friðriks-
ósk, en þær brugðust öllum vonum