Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Blaðsíða 37

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
35
Þá langaði heim tii kvenna sinna. Þessar bíða eftir eiginmönnum sínum og sonum, og
svo eru hinar að bíða eftir elskhugunum. Þær eru heima að sauma í koddaver og blúnda
sængurverið.
þessara viðskipta. í fjörðunum
bjuggu heimamenn sig undir komu
Frakkanna og vissu hvers þeir væntu.
Það voru prjónaðir fyrir þá vettlingar
að íslenzkum sið með tveim þuml-
um, „ votalí“, og eitthvað var tekið
frá af ferskri matvöru. Menn gerðu
sér dagamun þegar þeir komu sigl-
andi saman á mörgum skútum, sam-
kvæmt áætlun, inn á fjörðinn. Margir
Frakkar sem hér komu ár eftir ár,
lærðu einnig að gera sig skiljanlega á
íslenzku. Á Norðfirði hafði ég til að
mynda spurnir af frönskum skútu-
skipstjóra, sem hafði komið svo oft
að hann kunni talsvert fyrir sér í ís-
lenzku. Hann geymdi í farangri sín-
um góðgæti til að halda vinum sínum
veizlu um borð, þegar skúta hans
lagðist við akkeri á firðinum. íslend-
ingar hafa aldrei átt annað en frönsk
orð yfir þær lystisemdir: súkkulaði
og koníak.
Sama sagan er borin Islendingum í
Bretagne, þar sem þeim er jafnan
sungið mikið lof fyrir drenskap og
samstöðu hvenær sem á bjátaði.
Nokkuð liafa þeir verið taldir fá-
skiptnir í framkomu, enda er það í
eðli íslendinga að verða feimnir
þegar þeir ráða ekki við að tala mál
þess sem að utan kemur. Gömlu
frönsku sjómennirnir minnast þess
allir, að hér hafi verið fallegar stúlk-
ur, hreint augnayndi, siðsamar og
hógværar eins og vera ber.
Þessi bók sem hér hefur verið þýdd
af frönsku á íslenzku, er, auk þess að
vera merk ævisaga einstaklings,
drjúgt heimildarit um siglingar
Frakka á íslandsmið og samskipti
þeirra við íslendinga á síðasta skeiði
500 ára siglingasögu. Hún staðfestir
ýmislegt um mannlega reynslu, sem
lesa má á milli lína í þurrum skýrslum
frá skipstjórum á eftirlitsskipunum
sem fylgdu franska skútuflotanum og
dreifibréfum til flotans frá franska
sjávarútvegsráðuneytinu. Hér er
brugðið upp sannri mynd af því
hvernig lífið var um borð langa mán-
uði með endalaust hafið við sjón-
deildarhring, hvernig menn voru
keyrðir áfram við vinnu og veikum
og slösuðum allar bjargir bannaðar
um læknishjálp, eða létti frá þjáning-
um, þar sem hagur útgerðarinnar var
stærri og meiri en hagur einstaklings-
ins. Hún segir frá strandi franskrar
skútu á söndunum suður af jöklum
og viðbrögðum skipverja og heima-
manna. Allir sem eitthvað þekkja til í
Skaftafellssýslum hafa heyrt lýsingar
á tíðum ströndum, og til skamms
tíma hefur þar verið ýmislegt til á
bæjum, sem komið er úr frönskum
strandskútum. Þá er í þessari bók
rifjað upp hvernig veiðar fóru fram á
frönsku skútunum. Það kemur okk-
ur nútímafólki nokkuð undarlega
fyrir sjónir að mönnum skyldi greitt
eftir höfðatölu þorsksins, sem þeir
veiddu, en þann háttinn höfðu
Frakkar á vel fram á þessa öld.
Löngu eftir að þjóðir voru farnar að
moka upp afla á togurunum, stóðu
Frakkar enn við færið á skútunum,
og stakk hver háseti á sig gellunni til
sannindamerkis um hve marga
þorska hann hefði veitt með eigin
hendi. Á frönsku er gellan nefnd „la
langue“ eða tunga fisksins og hefur
því sérhver íslenskur þorskur „talað“
sínu máli uppá frönsku. Allur aflinn
var einnig nákvæmlega talinn upp úr
skipinu og jafnan tíundað í skýrslum
hve marga þorska tiltekin skúta hefði
veitt en sjaldnast getið um þunga.
Fyrir þessa venju lærðu margir ís-
lendingar að telja reiprennandi á
frönsku, með einkennilega söngl-
andi seim þó, en Frakkarnir töldu
hvern einasta fisk þegar honum var
umskipað yfir í flutningaskipin, sem
sóttu hann í skúturnar inn á firði. Við
talninguna söngluðu þeir tölurnar í
kór, þar sem þeir voru að handlanga,
og hljómaði oft um víðan fjörð í kyrr-
um veðrum.
Fyrir innfæddan íslending er það
nokkur reynsla að heimsækja þær
slóðir í Bretagne, sem Yves le Roux
lýsir í þessari bók. í gömlu höfuð-
stöðvum íslandssiglinganna, Pa-
impol, ber nafn íslands víða fyrir
augu. Bretónar, sem þá sigldu til ís-
landsstranda voru nefndir íslending-