Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Blaðsíða 31

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
29
þá þjóð sem þykir opin og móttæki-
leg fyrir undarlegum fyrirbærum. Og
Forsetinn hafði með sér sýnishorn.
Það er alkunna að Forsetinn er þeirr-
ar trúar að íslensk nútímamenning
eigi erindi til annarra þjóða og vill af
því kynna íslenska tónlist, málverk
og bækur, og sjálfur er Forsetinn því-
líkur að hann gæti verið frá menning-
arþjóð. Hann hafði af sínum þjóðleg-
heitum brugðið yfir sig íslenskri
lopapeysu í kalsaveðri og bar hana
náttúrulega íslenskum prjónakonum
til sóma, líkt og hann var listamönn-
um þjóðarinnar til sóma. En allt fór
nú öðruvísi en ætlað var. Það kom
ekki ein einasta pöntun í íslenskt
listaverk af neinu tagi, en beðið um
skipsfarma af Alafosspeysum. Ég
niðraði ekkert Forsetann í greininni,
söm var hans gerð, en taldi mjög
vafasamt að honum tækist að selja í
útlandinu, þrátt fyrir sitt blíða bros,
íslenska menningu. Ég er þó alls ekk-
ert viss um að við séum ekki menn-
ingarþjóð, það styður að minnsta
kosti þá kenningu að við erum alltaf
á hausnum. En líklega er menning
okkar Islendinga menning hins góða
meðallags, ekki hámenning, og í
heimi samkeppninnar selst aðeins
það besta — eða versta.
Forsetinn kom nú fram og gekk til
mín eða ég til hans, eða við hvort á
móti öðru. Maður hugsar ekki svo
ýkja skýrt í mikilli geðshræringu, og
Forsetinn rétti mér netta hönd sína,
sem ég læsti í krumlu minni, sem
krepptist á unglingsárum og aldrei
hefur náð að réttast. Hann sagði:
— Sæll og blessaður.
Þetta var allt annað en ég átti von á
og kom flatt upp á allan minn orða-
forða úr Viktoríu-siðabókinni. Það
er einn kosturinn við að alast upp í
sjómennsku, að maður getur brugð-
ist hart við ef voði steðjar að. Ég
færði vandann á hendur Forsetanum
sjálfum og spurði:
— Hvað ber manni að segja þegar
Forseti þjóðarinnar segir „sæll og
blessaður“?
— Nú, sæl og blessuð! (Það geta
fleiri verið snarráðir en sjómenn) —
og svo brosti Forsetinn og brosið
byrjaði í augunum eins og það bros
gerir jafnan sem kemur innan frá, og
breiddist út um andlitið og þaðan í
gegnum brjóstkassann á mér beint
inn í hjartað, þar sem það hreiðraði
um sig. Ef ég hefði verið snjókarl
hefði ég bráðnað í poll við fætur For-
setans. Ég fann Forsetaveikina læs-
ast um mig.
— Þú vildir tala við mig um
franskar skútur, sagði Forsetinn.
Nú kom sér aftur vel að Forsetinn
sá ekki hvað ég hugsaði. Ekki að það
væri neitt ljótt, en líklega ekki frem-
ur passandi en hið fyrra. Það var
nefnilega rétt komið fram á varir
mínar: „Nei, það vilég alls ekki leng-
ur“, en ég náði því og jánkaði Forset-
anum. Skútur voru það sem ég þurfti
að ræða um við hann. Og Forsetinn
bauð mér inn á skrifstofu sína og setti
mig þar niður í stól og settist gegnt
mér hinumegin í skrifstofunni. Við
kölluðumst á og ég var öruggur með
allar mínar hugsanir og hefðu þær þó
vel mátt koma í ljós, því að ég hugs-
aði allt gott um Forsetann og því
meira sem lengra leið á samtalið.
Fróðleikur hans var mikill um
franskar skútur og franskt skútulíf,
og hann blandaði frásögn sína
skemmtilegheitum. Ég væri ekki
hissa á því, þótt Forsetinn sækti það
til hans afa síns, séra Þorvaldar í
Sauðlauksdal, sem orti þessa vísu
upp á vestfirsku þegar hann fékk
orðu:
Fálkatyrdill fenginn er,
feikna virding telst mér það,
en svarið yrdi ördugt mér,
ef þú spyrdir fyrir hvað.
Það hljóta að hafa leynst drjúg
skemmtilegheit undir hempu þessa
karls.
Finnbogi Rútur Þorvaldsson var
alinn upp í Sauðlauksdal og þekkti til
Fransmanna, sem leituðu mikið inn á
Patreksfjörð eins og alla Vestfirði og
Finnboga hefur verið ljóst að ís-
landsveiðar Frakka voru stór kapí-
tuli í okkar þjóðarsögu, algerlega
órannsakaður.
Vigdís dóttir hans, fransk mennt-
uð, hafði fundið fyrir þessari vöntun
líka og haft áhuga á málinu. Faðir
hennar hvetur hana nú til að taka sér
hvfld frá kennslu og fara út til Frakk-
Forsetinn á námsárunum í Frakklandi.
Hverjum, sem mætti þessari stúlku, heföi
dottið fyrst í hug: Skjalasafn og franskar
skútur? Áreiðanlega engum í íslenskri
sjómannastétt.
lands og glugga þar í franskar skýrsl-
ur, dagbækur og dagbækur skipa.
Þar voru náttúrulega mestar heim-
ildirnar að sækja í skýrslur sjóliðsfor-
ingjanna á eftirlitsskipunum. Þeir
færðu skilmerkilega skýrslur um
ganginn í skútumennskunni á Is-
landsmiðum. Þarna grúfði blessaður
Forsetinn okkar sig yfir rykföllnum
skjölum inni á rykföllnum söfnum
með borgarlífið iðandi utan við
gluggann. Ég sá hana fyrir mér unga
og fallega konuna í blóma lífsins í
þessu grúski og annarlega umhverfi.
Nú hefur Forsetinn líklega séð að
ég var að hugsa, því erfiðleikarnir við
það koma alltaf fram á andlitinu á
mér, það herpist allt við áreynsluna.
Forsetinn hefur getið sér til um
spurningu mína. Hann sagði án þess
ég spyrði, að hann hafi verið orðinn
þreyttur eftir erfið kennslustörf í tíu
ár, og þurft að hvíla sig frá þeim. Svo
þegar faðir Vigdísar hvatti hana og
sagðist myndi styrkja hana til þessa
verkefnis, tók hún því fegin, því að
einnig henni lék forvitni á þessum
Islandsveiðum Frakka, þjóðar, sem