Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Síða 97

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
95
þrjá bræður sína, er allir voru korn-
ungir, en mannsefni góð. Móðir
þeirra bræðra var fátæk ekkja, er
misst hafði í sjóinn mann sinn, tvo
bræður og tvo móðurbræður. Aleiga
hennar voru synirnir fjórir, sem á
Draupni sigldu. í fyrstu veiðiferðinni
um vorið hafði allt gengið vel, en
meðan á henni stóð, deymdi ekkjuna
undarlegan draum. Þóttist hún vera
komin á sjó út, þar sem hvergi sá til
landa, og gekk hún á öldunum.
Verður hún brátt vör við skip á sjón-
um og kenndi þar Draupni. Tvennt
fannst henni einkennilegt við skipið.
Annað það, að helst var sem það svifi
í lausu lofti yfir haffletinum. Hitt var
stýrið. Virtist það eitthvað öðruvísi
en að venju, og glampaði á, sem
bjartur málmur væri. Þóttist hún fara
um borð og spyrja Jón son sinn,
hverju gegndi um stýrið, en þótti
hann svara á þessa leið:
„Sérðu ekki, að það er gullstýri,
mamma?“
Ekkjunni þótti draumur þessi
einkennilegur, og bað hún son sinn
þess lengstra orða, er hann kom inn
úr fyrstu veiðiför, að láta aðgæta
stýrið vandlega, áður en hann færi út
aftur. Hét hann því og fór fram á, að
svo yrði gert. Þessu var þó ekki sinnt,
enda talinn óþarfi. Hélt Draupnir
síðan út að nýju.
Eftir að maígarðinum slotaði,
fannst Draupnir rekinn í Barðsvík
austan Horns á Ströndum. Hafði
skipið að síðustu borið yfir sker og
boða, stjórnlaust með öllu. Tvö lík
fundust í skipinu. Var annað í há-
setaklefa, en hitt vandlega bundið
við framsiglu. Um stýri skipsins var
það að segja, að stýrishausinn var
algjörlega kubbaður af, en í efstu
stýrislykkjuna hafði verið rekinn
tréfleygur, auðsjáanlega til þess að
sýna svart á hvítu, hvað skipinu varð
að tjóni, stýrið brotnaði er mest reið
á.
Slys þetta þótti hið hörmulegasta,
sem vonlegt var, og þung byrði ekkj-
unnar, er missti alla fjóra sonu sína á
sömu stundu. Um atburð þennan
orti Matthías Jochumsson hljómmik-
ið kvæði, þar sem brimgnýr og veðra-
dynur er í hverri hendingu. Með
Draupni fórust átta menn.
Stormur hét annað þilskip frá
Eyjafirði, sem fórst með allri áhöfn í
veðri þessu. Hann var einnig nýr af
nálinni.“
Það var margt sem olli þessu mikla
mannfalli á skútum þeirra þjóða,
sem stunduðu veiðar hér við land.
Strönd landsins, og þá mest suðaust-
urströndin, varð Frökkunum hættu-
legust, en okkar skútur fórust hlut-
fallslega meira í hafi vegna þess að
þær voru minni skip og ónýtari til að
bera af sér hafrót. Hinsvegar voru
skútur okkar (kútterarnir) liðlegri
skip til að forðast land, en hinar
frönsku skonnortur. Kútterarnir
náðu nær vindi en skonnorturnar, og
gátu haldið sér betur við (hröktust
ekki eins undan) en skonnortur fóru
að flatreka í hvassviðri, og bárust þá
hratt og stjórnlaust að landi í álands-
veðrum.
Skýra má hinar miklu slysfarir á
íslensku skútunum með of harðri
sókn. Mennirnir sem komu af ára-
bátunum héldu skúturnar mikil haf-
skip til sóknar og buðu þeim mikið,
en vöruðu sig ekki á, að þessir segl-
togarar sem við keyptum til landsins
af Englendingum voru slitin skip,
mörg komin til ára sinna og tóku að
liðast og leka þegar mikið reyndi á
þau. Hinu mikla kappi, sem alla tíð
hefur fylgt sjósókn okkar Islendinga
og gert fiskveiðarnar þær afkasta-
mestu sem gerast með þjóðum, hefur
fylgt mikið manntjón, svo sem lýst
hefur verið. Það á þó ekki að vera
stefnan að draga úr kappinu, heldur
mæta því með auknu öryggi, þannig
að sjómenn geti notið, fyrir sig og
þjóð sína, og dugnaðar síns og kapp-
semi án þess að láta við það líf sitt.
Það hefur sýnt sig að þetta er hægt.
Stórlega hefur dregið úr slysum,
drukknanir við sjómennsku eru
komnar niður í 6 af þúsundi eða svo,
og er það langur vegur frá 26-27 af
þúsundi, sem jafnaðarmannfallið var
þegar saman hafa verið teknar árleg-
ar tölur drukknaðra á áraskipum og
skútum.
Alltaf verður það svo, að íslenskt
veðurfar og sjólag á fiskimiðum okk-
ar mun sjá fyrir því, að sjósókn við
Island fylgi nokkur áhætta. Mark-
miðið á þó að vera, að menn láti ekki
fremur líf sitt við sjósókn en aðra
atvinnu. Það er rangur gangur, að
menn deyi í fullu fjöri og langt um
aldur fram af slysförum við atvinnu
sína.
Ekki er það réttur skilningur í sögu
Yves frænd, að 3ja sjómílna land-
helgi íslands hafi aukið Frökkum
hættuna og orsakað „að Frakkarnir
urðu sífellt að vera á úfnu hafi fyrir
ströndum, sem ekki buðu neitt
skjól.“ Frakkar höfðu fullan rétt til
að leita vars í fjörðum og víkum og
gerðu það ekki síður en íslending-
arnir. Þá má og get þess, sem áður er
lýst, að frönsku skonnortunum var
betra að vera ekki grunnt á veiðum ef
skörp hafátt rann á, þar sem þær
voru ekki góð seglskip í beitivindi.
Landið var þessum skipum hættuleg-
ast, ekki rúmsjórinn. Þetta voru mik-
il skip til að bera af sér sjóa.