Eimreiðin - 01.12.1922, Side 68

324
SÆMUNDUR FRÓÐI
eimreiðin
var þeíta í raun og veru miðað við kirkjuna og þarfir hennar.
Stjörnufræði og tölvísi þurfti t. d. til þess að reikna út kirkju-
árið, með öllum þess hátíðum og dýrlingamessum og helgi-
dögum, en söngfræðin var nauðsynleg sakir tíðasöngsins, sem
var bæði vandasamur og margbrotinn.
Þetta hefir Sæmundur þá lært í Svartaskóla. Er það merki-
legt og sýnir framgirni og stórhug þeirra frænda, að Sæni-
undur mun vera sá alfyrsti maður af Norðurlöndum, sem
sækir nám sitt í sjálft höfuðból vísindanna. Aðrir létu sér
nægja að stunda nám á Norður-Þýskalandi eða Engiandi.
En þjóðtruin og ímyndunarafl almennings gerði úr þessu alt
annað og meira. Þegar Sæmundur kom heim í fásinnið hér
úti á íslandi, hefir hann staðið uppi fremur einmana með
allan lærdóm sinn, en öllum fjöldanum hefir staðið geigur af.
Og fjarskalega snemma, líklega jafnvel þegar í lifanda líf*
hans, hafa farið að myndast og ganga kynjasögur af honum
og þeim fítonskrafti, sem lærdómi hans fylgdi. 1 sögu ]óns
biskups helga, sem líklega er skrifuð um aldamótin 1200, er
sagt frá för hans úr Svarfaskóla, og það með þeim hætti, að
lærdómur hans er kominn iangt upp yfir mannlegan mæh-
kvarða. Skal hér ekki farið út í spurninguna um Jónssögurn-
ar, hvort allar sé frá sögu Gunnlaugs múnks runnar eða ekki,
og hvernig sambandið sé milli textanna, en víst er um það'
að kynjasögurnar um för Sæmundar úr Svartaskóla, eru æva-
gamlar, og til orðnar skömmu eftir að þeir atburðir áttu að
hafa skeð, sem þar er frá skýrt.
Þegar þeir komu heim, Jón Ogmundsson og Sæntundur,
settust þeir á föðurleifðir sínar, Odda og Breiðabólstað >
Fljótshlíð. Mátti segja að þeim væri ekki í kot vísað, því að
þessir tveir staðir hafa fram að voruin dögum verið taldir með
þeim bestu, enda hafa á umliðnum öldum setið þá margir af
merkustu kennimönnum og kirkjuhöfðingjum á landinu, einkum
þó Oddann. Sæmundur hefir nú þegar gerst hinn mesti höfð-
ingi og fyrirmaður, ekki einungis að lærdómi, heldur og
rausn allri og höfðingsskap. En sögurnar eru nú svo hlálegaD
eins og áður er um rætt, að þær geta hans aðeins við og við
í öðru sambandi, og eiga þá sjaldan nógu góð orð til um ág®(l
hans, en þegja annars vendilega um starf hans og athafmr-