Eimreiðin - 01.10.1939, Page 79

eimreiðin
RADDIR
423
í'etasteinar ísólfs Pálssonar.
Um betta efni hefur Eimreiðinni horist eftirfarandi grein:
Þegar ég var að lesa frásögnina um upphaf þorskanetaútvegs i Þor-
lákshöfn, eins og frá er skýrt í fróðlcgri, nýlega útkominni bók (Þorláks-
böfn II: Endurminningar Jóns frá Hlíðarenda), veitti ég þar meðal ann-
ars athygli stuttri lýsingu á netasteinum hr. ísólfs Pálssonar (sjá hls.
101 og 102), sem er á þá leið, að þeir hafi verið steyptir, „i laginu sem
l'úlur, með gat i miðju, en hanki var festur i“, og að eftir að Jón hrepp-
stjóri í Mundakoti liafi komið með nýja gerð af netasteiuum, hafi þeir
)Jótt „heppilegri en steinar þeir, sem Isólfur Pálsson kom með“.
Ketasteinar ísólfs Pálssonar voru merkileg umbót á þorskanetunum
°S notaðir i stórum stíl af útgerðarmönnum við Suðurlands-bugt. ísólfur
Pálsson fékk einkaleyfi á þessari uppgötvun sinni árið 1910 og heiðurs-
skjal fyrir hana á iðnsýningunni i Rej’kjavik 1911 og á fiskiveiðasýningu
1 Kaupmannahöfn 1912. Hinn 26. ágúst 1911 var honum af stjórnarráði
íslands veittur einkaréttur til að búa steina þessa til og selja hér á landi.
Kndir eins á fyrsta framleiðsluári voru afgreiddir alls um 4000 steyptir
steinar ísólfs Pálssonar, til vertiðarinnar 1911, í veiðistöðvarnar þrjár:
Stokkseyri, Eyrarbakka og Þorlákshöfn, og síðar aðrir 4000. Næsta vetur
v°ru steinarnir steyptir í sementssteyrpu þeirra Þorleifs Andréssonar og
Böðvars Jónssonar i Reykjavík og seldir víðsvegar kringum land, þó mest
'uð I'axaflóa og á Suðurnesjum.
Steinar þessir, með sínum hagkvæma útbúnaði, voru ekki aðeins nokkru
*>etri en fjörugrjótið, heldur miklu betri og stórvægileg umbót á þessu
s'iði, eins og umsagnir blaðsins „Suðurland" frá þeim tima bera með ser
°S vottorð formanna um steinana, en milli 20 og 30 slik vottorð bafði
ísólfur Pálsson fengið þegar eftir að steinarnir höfðu verið notaðir í eina
til tvær vertíðir. Síðar kom Jón Einarsson í Mundakoti með sína steina,
tneð lögun í líkingu við norskt, eldra lag. Um það liversu steinar Jóns í
Mundakoti og annara, sem tóku upp þessa steinagerð, reyndist, skal ekki
Bæmt hér. En hins ber að geta, sem rétt er, að það var uppgötvun ísólfs
I'álssonar, sem leiddi til stórra umbóta á þorskanetunum, og fyrir braut-
rVðjandastarf hans á því sviði og revndar fleirum, á hann skilið þjóðar-
bökk. (iamall sjómaðnr.
Kvikmyndasamkepnin.
Allmargir hafa sent svör sín við ’þvi, hver hinna átta kvikmyndaleik-
ara> sem myndirnar voru af í 2. hefti Eimreiðarinnar þ. á., hafi fallið þeim
bezt i geð. Einkum eru það fulltrúar þöglu kvikmyndanna, sem fengið
hafa flest atkvæðin, og langflest fékk Victor Sjöström fyrir leik sinn i
”1 erje Viken“ eftir samnefndu kvæði Henriks Ibsen og í „Körkarlen eftir
sainnefndri sögu Selmu Lagerlöf, en báðar Jiessar kvikmyndir voru sýndar
hér við mikla aðsókn fy'rir allmörgum árum. Charlie Chaplin varð næstur
• vöðinni og Mary Pickford sú þriðja.