Eimreiðin - 01.05.1970, Blaðsíða 13

bókmenntirnar og þjóðfélagið
77
fjarri, að ég aðhyllist þann hátt þeirra austan járntjalds, að senda
skáld og rithöfunda, sem stjórnarvöldin telja semja óæskilegar og
þeim skaðvænar bækur, á vitfirringahæli eða í margra ára vist í
fangabúðunr, en það verður því óbifanlegri sannfæring mín, sem
ég rýni oftar í örlagavef þjóðarinnar á liðnum tínra og hlut skálda
í þeim vefnaði, að slíkunr mönnum samtíðar og framtíðar er engan
veginn sæmandi að láta villa svo um fyrir sér, að þeir inni ekki af
höndum jákvætt starf, þá er settur er upp og síðan ofinn sá vefur,
sem ræður örlögum þess tíma, er enn sér ekki til, þar eða Skuld
skyggir fyrir sjón.
En á þessu virðist mér vera verulegur misbrestur. Okkur er
°g sagt, að sögu hinnar epísku skáldsögu sé þegar lokið. En hin
ungu skáld eru uppalin á nýrri söguöld, sem er sízt óglæsilegri en
hin fyrri, en eins og hún um margt varhugaverð. Skyldu þarna ekki
vera menn og atburðir, sem hafa verið eða eru að skapa íslending-
nm mikil og margslungin örlög, og kynnu að geta blásið frjómögn-
uðu lífi í epíska skáldgáfu og veitt henni reisn, sem kynni að jafn-
ast á við þá, sem við höfum orðið vitni að undanfarið við: bók-
menntalegt fitl rómaðra sagnaskálda við kynfæri og þarfaganga
mannlegs líkama, skáldskaparlegar athafnir, sem hvorki þjóðin al-
mennt né ráðamenn hennar telja til verðlaunaverðra andlegra
afreka.
Þá kem ég að öðru veigamiklu atriði með; tilliti til framtíðar
íslenzkra bókmennta og æskilegs áhrifavalds þeirra til manndóms
og menningarauka. Sakir þess, hve þjóðin er og verður fámenn enn
um langt skeið, ber brýna nauðsyn til þess, að skáld og rithöfundar
leitist við að velja verkum sínum það form, að þau verði skiljan-
leg þorra allra allvel greindra og bókfúsra manna, en svo sem það
er mikilsvert þjóðinni, er það beinlínis í þágu skáldanna sjálfra, ef
þeir eiga að geta gert sér vonir um, að fá bækur sínar greiddar
á sómasamlegu verði. Þessu verður og það að fylgja af hálfu ráða-
nranna í færðslumálum, að fræðsla í bókmenntum verði stórum
meiri og víðtækari og með öðrum og virkari hætti en lringað til.
Ennfremur, að ríki, sýslur og sveitarfélög veiti fjárstyrk félögum,
sem stofnuð verði til kynningar á íslenzkum bókmenntum og höf-
undum þeirra.
Ef að franrangreindu verður stefnt af gagnkvæmum skilningi
og áhuga stjórnarvalda, þjóðarinnar og skálda og rithöfunda, er
það trúa mín, að svo megi fara, að íslenzkar bókmenntir megi