Eimreiðin - 01.05.1970, Blaðsíða 17

þjóðlagaspjall
81
björgun þessara þjóðlegu verð-
mæta er frú Helga Jóhannsdótt-
ir og hefur hún unnið að þjóð-
lagasöfnun og rannsóknum á
þessu sviði nokkur undanfarin
ár, og nú síðast í um það bil
tvö ár hefur hún starfað að
þessu verkefni á vegum tónlistar-
deildar Ríkisútvarpsins, og er
þess þegar farið að gæta í dag-
skrá útvarpsins. Helga er gift
Jóni Samsonarsyni mag. art., en
hann er eins og kunnugt er starfs-
maður Handritastofnunar ís-
lands, og hefur meðal annarra
fræðistarfa unnið við rannsókn-
ir á íslenzkum kvæðum frá fyrri
tímum. Það má því segja, að störf
þeirra hjóna og áhugamál fari vel
saman, þar sem fræðigreinar
þeirra eru svo nátengdar. Þau
hafa líka ferðast saman víða um
landið og tekið upp á segulbönd
jöfnum höndum þjóðlög, rímur,
þulur, víkivakakvæði, ævintýra-
og munnmælasögur og fleira
þess háttar, og mundi það efni,
sem þau hafa safnað með þess-
ttm hætti, taka um 200 klukku-
stundir í flutningi.
Fyrir nokkru hittum vér
Helgu Jóhannsdóttur að máli og
spurðum hana um nokkur at-
i'iði varðandi rannsóknir á sögu
íslenzku þjóðlaganna, og hún
sagði meðal annars:
„Það er rétt að geta þess strax,
að allar rannsóknir á þjóðlögum
okkar eru enn nánast á byrjunar-
stigi, bæði með tilliti til þess
hver séu helztu einkenni og eig-
inleikar þeirra og jafnframt á því
hver þeirra laga, sem almennt eru
nefnd íslenzk þjóðlög, séu raun-
verulega innlend. Lög frá fyrri
tímum er að finna í handritum
og prentuðum bókum, og þar
eru yfirleitt aldrei sögð nein
deili á lögunum.
Tónsmíðar eftir nafngreind ís-
lenzk tónskáld korna ekki fram
fyrr en á 19. öld, svo sannað sé.
Engu að síður má gera ráð fyrir
að lög hafi verið samin hér áð-
ur, við vitum bara því miður
ákaflega lítið um það. Ef við lít-
um á þau lög, sem varðveitt eru í
íslenzkum handritum, þá kemur
í ljós, að til eru lög við kirkju-
lega texta á latínu þegar frá
fyrstu öldum kristninnar hér
á landi. En óhætt mun að segja,
að lög við texta á íslenzku séu
ekki varðveitt eldri en frá 16.
öld. Úr því fer þeim hins vegar
óðum fjölgandi. Langmestur
hluti þessara laga er við andleg
ljóð og sálma. Þó koma fyrir lög
við veraldleg kvæði, fyrst og
fremst í einu 17. aldar handriti,
sem nefnt er Melódia. Ef athug-
uð eru lög, sem prentuð voru
hér á landi, þá er þar eingöngu
að finna sálmalög allt fram
að síðari hluta 19. aldar.“
— Hvenær birtust íslenzk
þjóðlög fyrst á prenti?
„Fyrstu lögin sem prentuð
6