Eimreiðin - 01.05.1970, Blaðsíða 12

76
EIMREIÐIN
Þetta mun flestum að vonum þykja ljót og næsta óhugnanleg
framtíðarsýn, og ýmsir munu segja: Hana, þar er nú kallinn orð-
inn elliær! En minnumst hinnar jákvæðu reynslu af íslenzkum
bókmenntum og þeirrar ómótmælanlegu staðreyndar, „að bókin
er eitt hið sterkasta þjóðfélagsafl, sem um getur.“ Hins vegar ber
svo að því að hyggja, að blómgun íslenzkra bókmennta kemur
ekki af sjálfu sér eins og nú er komið þjóðarhögum og stöðu ís-
lands í heiminum. Jafnvel þótt ungur maður sé efni í góðskáld, er
engan veginn víst, að; hann velji sér það hlutskipti að yrkja og
skrifa. Það er áreiðanlega sannmæli, að margur er skáld, þó að
hann yrki ekki, og nú er margra og verður brátt enn fleiri kosta
völ gáfuðum, áhugasömum og að vonum allmetnaðargjörnum ung-
lingum. Svo að segja til hvaða náms sem er, annars en þess, er
stefnir að þjálfun skáldskaparlegra hæfileika, geta ungir menn
fengið löng og ódýr lán, geta jafnvel sett ríkisstjórn og Alþingi stól-
inn fyrir dyrnar, ef ekki með einungis friðsamlegri kröfugerð, þá
með hálfgildings ofbeldi og ótvíræðum hótunum. En sannarlega
þarf sá á að halda námi og þjálfun, sem ætlar að helga sig skáld-
skap. Skáld fær meira að segja aldrei numið handverk sitt til
fullnustu, auk þess sem það þarf í rauninni sífellt að auðga sig að
nýjum hugmyndum um efni og form og hafa náin kynni af flestu
því, sem máli varðar með samtíð þess. Þetta virðast íslenzkir ráða-
menn alls ekki skilja, og þá ekki frekar hitt, að svo sem nú er hátt-
að kjörum fullveðja skálda og rithöfunda, er þess ekki að vænta,
að íslenzkar bókmenntir eigi sér glæsilega framtíð. Hvernig má
það samrýmast, að viðurkennd sé af öllum þakkarskuld íslenzku
þjóðarinnar við skáld og rithöfunda liðinna alda og ennfremur
sagt á æðstu stöðum í áheyrn fjölda manns, að bókin sé eitt hið
sterkasta þjóðfélagslegt afl, sem um getur, og svo sé ekki einu sinni
búið svo vel, að jafnvel viðurkenndum rithöfundum, að þeir eigi
kost á láni með viðundandi kjörum til að koma skýli yfir sig og
sína, eins og flestir aðrir borgarar þjóðfélagsins, hvað þá að starf
þeirra sé svo hátt metið, að þeir geti helgað sig því og séu launaðir
þótt ekki væri nema með upphæð, sem svaraði nokkurn veginn til
byrjunarlauna hinna alvöldu mjólkurfræðinga?
Hitt er svo annað mál, en að mínum dómi eðlilegt og raunar
sjálfsagt, að rithöfundarnir hafi eins og hverjir aðrir borgara skyld-
ur gagnvart þjóð sinni. Það fylgir því sannarlega ábyrgð að hafa
tök á einu hinu sterkasta þjóðfélagsafli, sem um getur. Það er víðs