Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 107
105
ekki gert sér glaðan dag eins og aðrir, þótt alikálfi væri
slátrað, dansað og sungið. Þeir myndu lialda hátiðlegar
ræður fyrir minni húsbóndans og húsfreyjunnar, en forðast
vandlega að minnast á skækjurnar. Þeir eru „góðir“,
en ekki hamingjusamir, þeir hafa glatað hæfileikanum til
að gleðjast. Þeir eru þreyttir, haldnir af taugasleni og
gleðisnauðir. Að lokum verða þeir alveg örmagna af að
gera gott.“
Við þetta bætir Alf Ahlberg: „Sé nú taugaslenið
öðrum fremur sjúkdómur saintíðarinnar, þá má sennilega
leita orsakanna fvrst og fremst í rangsnúnu uppeldi, sem
Jiegar sneinma umlykur okkur óeðlilegu bann-siðferði, þar
sem gott er sama og leiðinlegt, og dyggðin er í því falin að
gera ekki þetta eða liitt. Það er siðgæði neikvæðra
dygg'ða. En þessháttar siðgæði skapar ekki þær manneskjur,
sem, þótl þeim skriki stundum fólur á hinum þrönga (þ. e.
mjóa) vegi dyggðarinnar, liafa ánægju af „að sá gleði á
hyggðu bóli“, veglyndar manneskjur. Árekstur þeirra sið-
ferðilegu bannhelgi-bugmynda og tilraunanna að losa sig
við þær — en því fylgir jafnan kveljandi sektartilfinning —
er þjóðfélagslegt böl, sem samtíðin verður að ráða bætur á,
ef við eigum að fá jákvæða, glaða, beilbrigða og skapandi
menn."1)
10. Áhyggjur. Sagt var, að sálarslenið (neurasfhenian) væri
eitt aðaleinkennið á sálarlifi nútiðarmanna. Annað aðalein-
kennið á sálarlífi þeirra er það, livað menn vfirleitl gera
sér miklar áhvggjur. Nokkuð kann þctta að stafa af Iiinni
hörðu lífsliaráttu og óvissunni um afkonuma; en er jafnvel
börn og unglingar fyllast hugarangri, getur þetta naumast
verið þvi að kenna, lieldur og einhverju í uppeldinu og jafn-
vel alröngum uppeldisaðferðum, sem enn láta allmikið til
sin taka.
Meistari sálnanna sagði: Óttist ekki, — berið ekki áhvgg’j-
ur fyrir morgundeginum. En nú er eins og menn óltist allt,
bræðist allt og kvíði öllu, svo að allt lif þeirra verður eilt
óslitið áhvggjuefni. Þetta er auðvitað sjúklegt og gerir mann
lítt hæfan til að lifa lífinu og sinna kröfum þess, þegar af
þeirri ástæðu, að ef áhyggjurnar eru miklar, þá ræna þær
mann svefni og matarlyst og draga úr þreki manns og starfs-
þrótti. Menn hafa áhvggjur af því liðna, af þvi sem er og
1) Sbr. SálUönnun, Rvli, 43, lils. 55—5G.
14