Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 102

100
liún með hálf-klaufalegri hreyfingu, eins og hún væri að
g'era eitthvað, sem hún þyrfti að skammast sín fvrir, dóttur-
ina í fang sér og kyssti liana. Báðar fóru að hágráta. Litla
stúlkan liafði aldrei verið kysst, frá því hún var smábarn.
En livorl þessi sáttakoss liefir hætt raunir liennar og brætt
úr henni þráann, veil ég ekki. En aldrei kom móðirin aftur
í skólann til þess að kvarta yfir misgerðum hennar.“* 1)
Þetta eina dæmi sýnir lietur en flest annað, hversu liætt
er við, að skaphrestir verði að viðloðandi skaplöstum hæði
hjá manninum sjálfum og í umgengni lians við aðra. Því er
ekki ráð nema í tíma sé tekið, að revna að girða nógu
snemma fyrir þetta, svo að það verði ekki að daglegum
vana. Telpukornið tók þannig upp nýrri og' betri venjur í
skólauum og varð hin háttprúðasta. ög því er ekki að levna,
að oft er hin stirða samhúð foreldrunum sjálfum að kenna.
Þau gera sér ekki ljóst, hve kaldlvndi þeirra og striðlyndi
getur lagzt þungt á hörnin og eyðilagt bæði skaplvndi
þeirra, hegðun og lífshamingju, þar sem ástúð og umburðar-
lvndi hefði ef til vill teygt allt gott fram í fari þeirra og
gert þau hamingjusöm. En það er ekki öllum jafn-sýnt um
að ala upp börn, og nú skulum við vikja að innviðum þeirra
sjálfra og sálrænum starfsháttum, svo að vér sjáum, hvernig
þeim teksl að aðhæfa sig umhverfi sínu.
7. Aðhæfing — aðlögun og mislögur. Þess var gelið þegar í
upphafi (I, 6, e), að aðalviðleitni allra lifandi vera, og þá
ekki sizt mannsins, væri sú að laga sig eftir um-
h v e r f i s í n u e ð a u m h v e r f i ð e f l i r s é r. En þessi
aðhæfing tekst ærið misjafnlega; stundum endar hún á
sæmilegri aðlögun að lífsskilyrðunum á einn eða annan
veg (adjustment). Einstaka stórmennum sögunnar, eins og
miklum herkonungum, trúar- og siðbótarhöfundum hefir
tekizt, að minnsta kosti um stund, að laga umhverfið og
mennina eftir sér og' láta þá hlýða sér, og allur fjöldinn
semur sig' að umhverfi sínu og samtíðarmönnum; en svo er
hópur manna, sem tekst þelta mi'ður og eru því meira eða
minna „á kant“ við tilveruna og mannlífið, eins og það er
kallað. Þetta var hér áður nefnt „mislögur“ (maladjnst-
ment), sbr. orðatiltækið, að manni séu mislagðar hendur
um eitt og annað. Mætti þá ef til vill líka tala um mislögur
í hugarfari, hegðun og brevtni, þar sem um einhver óeðli-
1) B a 11 a r d : Thc Changing School, bls. 32G.
i