Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 132

130
vinátta knýi þá lil þessa, lieldur fremur af liinu, að þá langar
til að vera liver með öðrum eða að starfa saman að ein-
hverju sameiginlegu markmiði. Þessi lineigð til flokksmynd-
ana og félagsskapar stafar oft af svipuðum lifsáslæðum,
líkum skoðunum, liagsmunum livers einstaks eða sameigin-
legum liagsmunum allra, eða þá að eitthverl áhugamál er
ofarlega á haugi, er menn flykkjast utan um, og er þá unnið
að því að efla flokkinn og félagsstarfið svo, að mál þetta
lai komizt í framkvæmd.
Þessi samtök eiga sér stað á liinum ólíklegustu sviðum,
jafnvel í stofnun óaldarflokka og byltingarsinnaðra félaga.
ungmennasamtaka allskonar, auk ýmissa annarra félaga,
sem stofnuð eru í sérstökum tilgangi, íþróttafélaga, ferða-
félaga, hindindisfélaga o. fl., og situr þá málstaðurinn, hver
sem hann er, jafnan í fyrirrúmi. í þessum félögum sem öðr-
um gerast jafnan nokkrir forgöngumenn, en hinir aðeins
sporgöngumenn og félagar. \rerður félagsskapurinn því oft
til þess að bæla framtak og frjálsa hugsun alls þorrans;
aftnr á móti er revnt að fá liann til að lúta vilja foringjanna
og ákvörðunum þeirra, hversu heillavænlegar sem þær nú
kunna að vera. Slík samtök gera menn að vísu óhultari og
sterkari út á við, en jafnframt ábyrgðarlausari inn á við,
en þau örva til sameiginlegra átaka og venja menn á að
berjast fyrir ákveðnum málstað. Verst er, er þau hlinda
menn svo og fylla þá slíku ofstæki, að þeir sjái ekki iieila
sjón og heri réttmætan hlut og hagsmuni annarra fyrir borð,
eins og oft á sér stað í pólitískum félagsskap. En þar fyllir
æskan jafnan einhvern þessara flokka og lætur sér þá ekki
alll fyrir brjósti hrenna.
d. Aðdáun, vinátta og samúðarskilningur.
Þá er komið að hinum innilegri samskiptum ungra manna
i milli, er livíla á ást, samúð og aðdáun, en þar komum vér
að því, sem er einna fegurst í fari æskunnar, live auðveld-
lega hún getur fyllzt hæði ást og aðdáun. Börnum og ungl-
ingum er svo gjarnt á að líta upp til þess eða þeirra, sem
þeir dást að, að þeir lyfta því einatt á stall tilbeiðshinnar.
Þetta kemur þegar í ijós í ástum unglinganna. Verði piltur
lirifinn af stúlku, þá er hún í lians augum engill, en ekki
maður, svo að liann getur vart hugsað sér að nálgast hana,
livað þá lieldur að ávarpa hana og getur naumast hugsað
sér nokkuð, er hann vildi ekki fyrir hana gera. Úr þessu
verður auðveldlega svonefnd platónsk ást, sem allt vill fyrir