Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 12

10
samlegasta samræmi, á meðan liann er heilbrigður, að eitt
líffærið stvðji annað, til þess að öll líkamsheildin og hvert
einstakt líffæri fái það, sem það þarfnast til viðlialds lífinu.
Þetta stafar af því, að Iíkaminn með meltingarfærum sín-
um ávinnur sér sameiginlega matbjörg, með öndunarfærum
sinum sameiginlegt andrúmsloft, en i blóðveitunni bið innra
hefir hann skapað sér sameiginlega lífslind, er miðlar hin-
um einstöku líffærum fæði, andrúmslofti og hita. En líf-
færin halda sjálfum sér við, bæði með bvíld sinni og starfi
i þarfir líkamans, og byggja sjálf sig upp og endurnýja, jafn-
óðum og þau ganga úr sér. En undireins og jafnvægið rask-
ast og eitthvað fer úr skorðum, eru önnur úrræði tiltæk i
liinu sjálfvirka taugakerfi til þess að færa það í lag, sem af-
laga hefir farið, og ráðstafanir gerðar lil aukinnar matbjarg-
ar, aukins andrúmslofts, blóðstrevmis og bita, eða þá þvert á
móti. Það er m. ö. o. revnt að halda jafnvæginu í lengstu lög.
En sýkist líkaminn eða taki einhverja illkvnjaða meinsemd,
svo sem berkla eða krabbamein, þá raskast jafnvægið. Sér-
stakar frumur, beinvefsfrumur eða krabbameinsfrumur
taka að myndast og margfaldast á kostnað hinna starfs-
hæfu, heilbrigðu vefja, og sé ekkert að gert, fer meinið eins
og eldur i sinu um allan likamann, unz hann veslast úpp
og devr.1)
Þetta er nú næsta lærdómsríkt. A millíónum ára hefir lík-
aminn áunnið sér þau starffæri, er halda við jafnvægi og
heilhrigði, þótt hver fruma heimti þann skannnt af lifs-
nauðsynjum, sem hún þarfnast lil viðlialds lífinu. Þarna
hfa millíónir einstaklinga innan sömu véhanda og starfa
bæði sjálfum sér og öðrum til sameiginlegra heilla. Þetta
hefir likaminn áunnið sér á millíónum ára, og það alveg
óafvitandi, með starfi sínu og þróun og úrvalningu náttúr-
unnar.
En, myndi einhver vkkar hngsa, þetta er líkamlegs, en
ekki andlegs eðlis; en líf manna i þjóðfélaginu er miklu
margbrotnara og því örðugra að ná slíku samræmi þar.
Þetta er satt! — En lítið þá til býflugna og maura og lærið
af þeim, og þá sérstaklega lil sólblifarmaursins (Atta), er
lifir í Suður-Ameriku. Hann bvggir sér millíónaborgir neðan-
jarðar með ökrum hið efra undir hvelfingu maurabúsins
og' neðanjarðarbvrgjum til verndar gegn vatnsflóðum og
1) Walter B. Cannon: The Wisdoni of the Bodv, Rev. ed., 1939.