Hlín - 01.01.1954, Page 94

92
Hlin
bráðar, að það þyki hrein vöntun, e£ grænmeti er ekki á
hvers manns borði, a. in. k. yfir sumartímann, — eins og
kartöflur þykja t. d. ómissandi nú, sem fyrir tæpum 200
árum þektust alls ekki á íslandi.
Kartöflurnar voru fyrst fluttar til landsins af síra Birni
Halldórssyni í Sauðlauksdal árið 1759. — Sú sending’kom
reyndar ekki til landsins fyrr en 6. ágúst um sumarið. —
Síra Björn sáði samt, en uppskeran varð sem engin, sem
varla var von til. — Síra Björn fjekk þá nýja sendingu
næsta ár, og kom hún í hans hendur 4. janúar árið 1760.
Sáði hann strax og fjekk góða uppskeru um haustið. —
En síra Björn var ekki ,eins og margir halda, eini maður-
inn á Islandi, sem ræktaði kartöflur það herrans ár 1760.
— Síra Guðlaugur Þorgeirsson, prófastur í Görðum á
Alftanesi, ræktaði þær einnig þar, þetta sama sumar. —
Það voru því tveir staðir á landinu, sem kartöflur uxu á
samsumars í fyrsta skifti er sú jurt gaf uppskeru hjerlend-
is: Garðar á Alftanesi og Sauðlauksdalur. — Síra Björn í
Sauðlauksdal skrifaði skýrslu um þessa tilraun sína, og
var hún gefin út í Kaupmannahöfn árið 1765. — Af þeirri
skýrslu má sjá, að síra Guðlaugur í Görðum hafði einnig
ræktað kartöflur hjá sjer sama árið og síra Björn, og er
sennilegt að þeir hafi báðir fengið útsæðið frá útlöndum
þá um vorið. — Árið 1762 lætur Eggert Ólafsson þess get-
ið, að hann hafi borðað kartöflur hjá síra Guðlaugi.
Kartöfluræktin þurfti tíma til að ryðja sjer til rúms,
sem aðrar nytsamar nýjungar. — Þó var svo komið árið
1790, að við svo að segja hvern bæ á Álftanesi var kominn
kartöflugarður. — Gætti þar bæði áhrifanna frá síra Gnð-
laugi og frá stiptamtmönnunum á Bessastöðum, sem ljetu
sjer mjög ant um viðgang kartöfluræktunarinnar hjer. —
En meiri skriður komst á kartöflúræktina í byrjun 19.
aldar, er stríðið stóð yfir milli Englendinga og Dana, á ár-
unum 1807—1814, er erfiðleikar voru um öflun nanðsyn-
legs korn. — Og nú er fyrir löngu svo konrið, að kartöflur
eru ein af aðalfæðutegundum landsmanna. Gulrófur eru
&