19. júní - 19.06.1998, Qupperneq 32

Eitt af því sem komið hefur
upp í karlaumræðunni er
hvernig efla megi umræðu
um umönnunarhlutverk karl-
manna í íslensku samfélagi. Mynd-
in af hinum kærleiksríka föður,
sem rekja má til stærsta þáttarins
í guðsmynd kristninnar, virðist á
undanhaldi. Samt virðast flestir
sammála um nauðsyn þess að efla
þennan þátt karlmennskunnar
samfélagslega, öllum til heilla,
því hvað hefst með því að dvelja
eingöngu í hörkunni? Bragi Skúla-
son sjúkrahúsprestur leitaði inn í
heilbrigðiskerfið og staldraði fyrst
við lokaritgerð Dags Benedikts-
sonar, hjúkrunarfræðings, frá Há-
skóla íslands í maí 1994, en hún
nefnist: "Karlmenn í hjúkrun á Is-
landi: Könnun á högum þeirra og
viðhorfum til starfans".
Dagur leitaði til þeirra 25 karlmanna sem
þá voru meðlimir í Félagi íslenskra hjúkrun-
arfræðinga, 20 svöruðu könnuninni, eða
Aldrei mætt
fordómum frá
sjúklingum
Nokkuð fróðari leitaði Bragi til
karlmanns í umönnunarstarfi, Jó-
hanns Marinóssonar hjúkrunar-
fræðings, sem verður að eigin
sögn 30 ára hjúkrunarfræðingur í
október n.k.
Bragi: Hvað olli því, að þú kaust að verða
hjúkrunarfræðingur?
Jóhann: Ég get ekki svarað með neinni einni
ástæðu. Við vorum spurð að þessu í gamla
Hjúkrunarskólanum, kannski til að athuga
hvort þetta væri köllun. Ég hafði fyrst og
fremst löngun til að vinna þetta starf.
Bragi: Mættirðu andstöðu eða samþykki
þinna nánustu?
Jóhann: Ég þurfti að brjóta talsverðan ís í
fjölskyldunni. Sumum fannst þetta mjög
skrýtið.
Bragi: Hvernig sóttist þér námið? Var
þetta góður tími?
Jóhann: Ég átti mjög góð þrjú ár og þrjá
mánuði í náminu með 29 holl(bekkjar)-systr-
um. Þær tóku mér mjög vel og vináttan hef-
ur haldist alla tíð.
Bragi: Mættirðu fordómum? Ef svo, þá úr
hvaða átt?
Jóhann: Frá fullorðnum hjúkrunarfræðingum
fyrst og fremst en aldrei frá sjúklingum.
Bragi: Að hvaða leyti er það að vera hjúkr-
unarfræðingur karlastarf?
Jóhann: Þetta starf er algerlega óháð kynj-
um, hlutlaust. Við karlar vinnum að vísu
stundum dálítið öðruvísi og viðhorfin eru
eitthvað mismunandi. Ég upplifi vinnuna
öðruvísi en konurvegna kynferðisins, en það
er bara eðlilegt.
Bragi: Attirðu þér fyrirmynd sem var karl-
kyns hjúkrunarfræðingur?
Jóhann: Ég var fjórði hjúkrunarneminn sem
var karlmaður. Ég þekkti ekki hina, sem voru
10 árum fyrr í námi, svo svarið er nei, ég átti
ekki slíka fyrirmynd. Við karlar í hjúkrun höf-
um ekkert sérstakt samband okkar á milli
en getum þekkst fyrir tilviljun. Ég tel líka að
það væri ekki gott að aðgreina okkur sem
hóp út frá kyninu.
Bragi: Hvernig er starfsandinn á meðal
hjúkrunarfræðinga?
Jóhann: Upp og niður. Stöðugt er verið að
berjast fyrir bættum kjörum og það skygg-
80% hlutfall. Könnun Dags 1994 leiddi í Ijós
að:
1) Það var einkum breiður starfsvettvang-
ur og fjölbreytileiki starfsins sem réði mestu
um starfsval karlanna. Þar á eftir kom áhugi
þeirra á að vinna með fólki, áhugi á hjúkrun
og á að hjálpa öðrum sem og hinum nánu
mannlegu samskiptum sem fylgja starfinu.
Þetta eru svipaðir þættir og ráða vali
kvenna.
2) Tæpur þriðjungur karlanna starfar ekki
við hjúkrun í dag vegna lágra launa hjúkrun-
arfræðinga.
3) Flestir þeirra vinna við geðhjúkrun,
slysahjúkrun og svæfingahjúkrun, sem eru
önnur svið en flestar konur starfa á.
4) Ekki er munur á starfsánægju kynjanna
í hjúkrun, karlmenn eru þó ánægðari með
hrós og viðurkenningu í starfi. Ekki reyndist
mögulegt að bera saman hlutfall kynjanna
í stjórnunarstöðum.
í ritgerðinni kemur fram að hlutfa/l karl-
manna af útskrifuðum hjúkrunarfræðingum
á íslandi sé 1,2 %. Til samanburðar má geta
þess að ! Bretlandi er hlutfallið 10%, í Sví-
þjóð 6-7 %, í Noregi 6-7%, í Bandaríkjunum
5-6% og í Danmörku 3-4%.
ir á vinnuna, sem er mikill skaði því þetta er
mjög skemmtilegt og fjölbreytt starf.
Grunnlaunin eru fyrst og fremst of lág. Og
þessi stöðuga, neikvæða umræða um léleg
kjör fælir ungt fólk frá. Ég vil líka nefna að
námið hefur breyst mikið, sérstaklega eftir
að það færðist í Háskóla (slands. Áður var
verklega námið meira í Hjúkrunarskólanum.
Núna er bóklegi hlutinn meiri í hinu form-
lega námi og reynslan kemur meira eftir að
fólk er komið út í starf og finnur hvar það á
best heima. Færnin er afar mikil hjá unga
fólkinu. Jafnvel meiri en nokkru sinni.
Bragi: Ertu fjölskyldumaður?
Jóhann: Já, ég er kvæntur og fimm barna
faðir (þrír synir og tvær dætur).
Bragi: Hefur eitthvert barna þinna valið
sér starfsvettvang í heilbrigðiskerfinu?
Jóhann: Dóttir mín er sjóntækjafræðingur,
en að öðru leyti hafa þau ekki áhuga á að
starfa innan heilbrigðiskerfisins.
Bragi: Hver er framtíðarsýn þín fyrir hönd
hjúkrunarfræðinga?
Jóhann: Starfið er að breytast. Hjúkrunar-
fræðingar eru alltaf að verða betur og bet-
ur menntaðir og um leið er að skapast meiri
fjarlægð á milli hjúkrunarfræðinga og sjúk-
linga. Þarna geta verið hættumerki. En
starfsmöguleikar fyrir hjúkrunarfræðinga eru
óvenju miklir.
Bragi: Hvert er brýnasta jafnréttismálið
fyrir hönd hjúkrunarfræðinga, séð frá
þínum sjónarhóli?
Jóhann: Ég veit það ekki. Við höfum sömu
laun fyrir sömu vinnu og sömu menntun.
32