Uppeldi og menntun - 01.01.2011, Blaðsíða 34

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (1) 201134
ÓlÍKar áHerSlUr Í leiKSKÓlaStarfi
Starfsaðferðir Hjallastefnunnar
Hjallastefnan er kennd við leikskólann Hjalla í Hafnarfirði þar sem hún er upprunnin.
Margir leikskólar á Íslandi starfa eftir aðferðum Hjallastefnunnar en þar að auki rekur
skólarekstrarfyrirtækið Hjallastefnan ehf., sem er í eigu áhugafólks um skólastarf, níu
leikskóla auk þriggja grunnskóla sem allir starfa eftir sömu námskrá. Margrét Pála
Ólafsdóttir leikskólastjóri er höfundur Hjallastefnunnar. Hjallastefnan er því verk
einnar manneskju, starfsaðferð sem starfsfólk, foreldrar og börn koma að svo að segja
„tilbúinni“. Sex meginreglur er að finna í ritinu Hjallastefnan (Lilja S. Sigurðardóttir og
Margrét Pála Ólafsdóttir, 2008):
1. Mæta hverju barni eins og það er og viðurkenna ólíkar þarfir einstaklinga.
2. Byggja upp þau viðhorf í starfi að jákvæðni, gleði og kærleikur ráði ávallt ferð-
inni í samskiptum milli starfsfólks og gagnvart börnum og foreldrum.
3. Skapa leikskólasamfélag sem er einfalt og gagnsætt og börn skilja og er þeim
viðráðanlegt í samræmi við aldur þeirra, þroska og getu.
4. Bjóða upp á opið leikefni þar sem ímyndun barna ræður ferðinni og börn skapa
sinn eigin leikheim í friði innan ramma leikskólans.
5. Kenna börnum að virða umhverfið og umgangast það með nýtni, nægjusemi og
hófsemi. Þeim er kennt að hirða um náttúruna ásamt endurvinnslu eftir föngum.
6. Kenna börnum aga og hegðun á jákvæðan, hlýlegan og hreinskiptinn hátt þar
sem taminn vilji er leiðin til öryggis og frelsis fyrir alla.
Leikskólakennurum og öðru starfsfólki eru settar skýrar skorður varðandi framkomu
og hegðun í starfi. Jákvæðni á að grundvalla öll samskipti innan starfsmannahópsins
og gagnvart börnum og fjölskyldum þeirra. Ellefu atriði eru talin upp sem starfsfólk
þarf að fylgja í starfi sínu ætli það að starfa innan leikskóla sem rekinn er af Hjalla-
stefnunni ehf. Lúta þau að viðhorfum, samskiptum, gleði, jákvæðni, lausnamiðaðri
umræðu, ábyrgð og hreinskiptni, sanngirni og réttlæti, jafnræði og söng, hreyfingu og
hlátri. Starfsfólk skuldbindur sig til að fylgja þessum atriðum og meginreglum.
Eitt aðalmarkmið Hjallastefnunnar er jafn réttur stúlkna og drengja og er hverju
barni mætt eins og það er. Börnum er skipt í hópa eftir kyni og aldri. Með þeim hætti
eru ólíkar þarfir aldurshópa, kynja og einstaklinga viðurkenndar. Valfrelsi og ólíkur
áhugi barna er einnig virtur með daglegum valfundum. Viðfangsefni barnsins er
frjálst og er lögð mikil áhersla á að valinu sé ekki ,,stýrt“ á neinn hátt; að kennarinn
hlutist ekki til um hvað börnin velja. Litið er á valfundi sem tækifæri fyrir börnin til
þess að æfa vilja sinn og taka ákvarðanir, gagnstætt hópatímunum þar sem þau æfast
fremur í að fara eftir fyrirmælum leikskólakennarans. Þótt valtímanum sé fyrst og
fremst ætlað að vera rammi um frjálsan leik barnanna er það þó engin tilviljun hvaða
viðfangsefni börnunum bjóðast eða hvers konar leikefni, því að á bak við hvern krók
og hvert verkfæri, sem þar er í boði, er ákveðinn tilgangur (Margrét Pála Ólafsdóttir,
1999).
Lögð er áhersla á einfalt og nákvæmt umhverfi í leikskólum sem starfa samkvæmt
Hjallastefnunni þar sem ímyndun, sköpun og skynjun barnanna er talin vera eina
leikefnið sem börnin þarfnast (Margrét Pála Ólafsdóttir, 1992). Þar er átt við huglægt
„leikefni“ en ekki hluti til að fást við. Stýring umhverfisins er þaulhugsuð og er þannig