Uppeldi og menntun - 01.01.2011, Blaðsíða 85

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (1) 2011 85
H r a fn H i l d U r r ag n a rS d Ót t i r
fjölbreytileika á milli tungumála með beinum samanburði á skorum úr VocD. Í rann-
sókninni sem fjallað er um í þessari grein kemur hins vegar væntanlega í ljós hvort
VocD greinir á milli textategunda, miðla og aldursflokka í íslensku.
(b) Fjölbreytileiki nafnorða. Hlutfall mismunandi nafnorða af öllum orðum. Hvert
nafnorð (eða beygingarmynd nafnorðs) er talið einu sinni (e. types).
3. Orðalengd.
Fljótt á litið kann meðallengd orða að virðast yfirborðskennd mæling á auðlegð
orðaforða en í ensku hefur hún reynst gefa gagnlegar og samhljóða upplýsingar um
ýmsa eiginleika sem tengjast gæðum texta. Í rannsóknum á orðaforða enskumæl-
andi barna hafa mælingar á meðallengd orða í texta þannig sýnt marktæka fylgni
við fjölbreytileika orðaforðans, við mælingar á hversu sértækur og beygingarlega
flókinn hann er, sem og við mælingar á þéttleika texta og gæðum ritsmíða (Malvern
o.fl., 2004).
Margar ástæður gætu legið að baki því að meðallengd orða tengist þróun orðaforða
með aldri. Til dæmis tengist lengd orða tíðni þeirra í málinu samkvæmt lögmáli Zipf
(1932; sjá einnig Malvern o.fl., 2004). Algeng orð eru líklegri til að vera stutt, sjaldgæf
orð lengri. Sjaldgæf orð koma að öðru jöfnu síðar í málþroska en algeng og því er
líklegt að lengd orða tengist framförum í textagerð. Í öðru lagi stafar vöxtur orða-
forða á skólaárunum að umtalsverðum hluta af framförum í málfræði og orðmyndun
(Anglin, 1993). Líkur eru á að beygingarlega flókin orð séu lengri en þau sem eru beyg-
ingarlega einföld (þó ýmiss konar hljóðavíxl o.fl. hafi áhrif á hversu beygingarlega
flókin orð eru í íslensku án þess að lengja orðin) og því er hugsanlegt að meðallengd
orða endurspegli framfarir í málþroska. Ekkert af þessu hefur áður verið rannsakað í
íslensku og því óvíst hvort tengsl meðallengdar orða við tíðni og málfræðiþróun séu
af sama toga í íslensku og í ensku.
Kveikja
Til þess að fá samanburðarhæf gögn var sama kveikja notuð í öllum aldursflokkum
(og öllum löndunum). Þriggja mínútna leikið myndband án orða var búið til sérstak-
lega fyrir þessa rannsókn um efni sem höfða mundi til allra þátttakenda jafnt og væri
líklegt til að vekja með þeim hugrenningatengsl. Á myndbandinu eru nokkrar senur
úr lífi ungs fólks í framhaldsskóla, þar sem sviðsettir eru samskiptaárekstrar með
siðferðislegu ívafi sem allir kannast við: einelti, prófsvindl, hnupl, stympingar o.fl.
Gagnasöfnun
Þátttakendur horfðu á myndbandið einn í senn. Í kynningu var tekið fram að mynd-
bandið ætti ekki að vera efniviður textanna sem slíkt heldur væri því ætlað að kveikja
minningar um atvik úr lífi þátttakenda sjálfra. Hver þátttakandi var síðan beðinn um
að semja fjóra texta:
I. Frásögn af atviki úr eigin lífi sem kom upp í hugann við að horfa á myndbandið:
(a) Í mæltu máli.
(b) Ritaða frásögn af sama atburði.