Uppeldi og menntun - 01.01.2011, Page 39

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (1) 2011 39
anna magnea HreinSdÓttir og JÓHanna einarSdÓttir
leika við félaga sinn með það viðfangsefni sem þau hefðu áhuga á. Leikskólakennari
á Kletti tók undir þetta:
Já, þau hugsa þetta svolítið og svo koma þau í leikskólann og þá er ekkert eftir nema
einhver valspjöld með einhverju herbergi eða einhverju sem þau langaði alls ekki til
að gera í dag og þetta getur eyðilagt daginn. Ég er ekki hlynnt þessu.
Ekki voru þó allir viðmælendur á þessari skoðun og fannst til dæmis aðstoðarleik-
skólastjóra á Kletti valkerfið nægjanlega sveigjanlegt og að tillit væri tekið til hvers
barns á valfundi:
Þau fá að velja upp að vissu marki, ég hef aldrei séð barn sem er óánægt eftir valtíma
af því að við reynum alltaf eins og við getum að taka tillit til einstaklingsins, hvernig
hann er og hvernig hann er að upplagi. Það er bara þannig að sumum finnst hund-
leiðinlegt að fara í heimiliskrók, af hverju þarf þá þetta barn að fara í heimiliskrók?
Meiri ánægja ríkti hjá starfsfólki og foreldrum með opna valið í leikskólanum Gull-
kistunni en þar fannst starfsfólkinu mikilvægt að takmarka börnin ekki í leik. Þeim
fannst börnin fara ljúflega á milli leiksvæða. Þó var grundvallaratriði að börnin gengju
frá eftir sig áður en þau hættu leiknum. Mikilvægt var talið að þjálfa starfsfólkið vel
í því að virða börnin og þetta fyrirkomulag. Rætt var um að börnin þyrftu að spyrja
hvort þau mættu velja sér ákveðinn leik og það gat stýrt vali þeirra að leiksvæði var
upptekið. Oft fannst starfsfólki að val barnanna réðist af vináttu en þá völdu þau leik-
svæði í samræmi við val félaga sinna.
Í þeim leikskólum sem störfuðu samkvæmt Hjallastefnunni var dagskipulagið í
föstum skorðum og mikið lagt upp úr því að halda vel í skipulagið. Börnunum var
skipt í hópa eftir aldri og kyni og var starfsfólkið „sannfært um að það eigi að kynja-
skipta“ eins og starfsmaður á Hóli orðaði það. Starfsfólkið bar ábyrgð á því starfi sem
fram fór í hópatímum en börnin völdu sér leiksvæði og leikfélaga í valtímum. Börnin
völdu eftir ákveðnu kerfi, þeir sem fyrstir völdu í einni valstund völdu síðastir í næstu
valstund. Valstundunum var ætlað að vera rammi um frjálsan leik barnanna. Þær áttu
einnig að æfa börnin í að fá ekki alltaf það sem þau vilja. Í bókinni Hjallastefnan kemur
fram að valfundir eigi að æfa „jákvætt mótlæti“, það er að segja að börnin fái ekki
alltaf það sem þau langar í (Margrét Pála Ólafsdóttir, 1999, bls. 8). Val barnanna var
skráð og sú skráning varðveitt. Hún gaf starfsfólki og foreldrum glögga mynd af við-
fangsefnum barnanna eins og fram kom hjá leikskólastjóra Kátakots:
Svo er eins og með valið, þau velja sér sjálf, börnin, og það er allt skráð á blað og svo
fer kjarnastjórinn heim og setur í forrit og prentar út súlurit og það er geymt þannig
að foreldrar geta séð hvað barnið var að velja.
Í bókinni Hjallastefnan eru sett fram einkunnarorð, sem leikskólarnir studdust við, svo
sem: endurtekningar, einfalt, nákvæmt og skýrt ásamt hugtökum eins og gleði, kær-
leikur og jákvæðni sem kenna á börnunum (Margrét Pála Ólafsdóttir, 1999). Starfs-
fólkið hafði orð á því að auðvelt væri að leggja áherslu á jákvæðni í leikskólum sem
starfa samkvæmt Hjallastefnunni og að mikið væri lagt upp úr því að hrósa börn-
unum og tala við þau með jákvæðum formerkjum. Starfsfólkið notaði orðin „vina“ og
„vinur“ þegar það talaði við börnin.