Uppeldi og menntun - 01.01.2011, Side 133

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (1) 2011 133
KriStÍn aÐalSteinSdÓttir
ánægðir með samstarf sitt við kennara. Foreldrar og kennarar eru þó sammála um að
það sem helst hamli skólastarfi sé fjárskortur enda skorti námsefni, tæki og stuðning
við nemendur til að jafnræðis sé gætt.
Meginefni bókarinnar eru niðurstöður úr öllum rannsóknunum og eru þær birtar í
aðgreindum köflum (bls. 69−268). Þetta er mikið efni og ítarlegt og fram koma mark-
verðar upplýsingar um öll skólastigin. Hér er úr miklu að moða. Rannsakendur kjósa
að taka nokkra valda þætti rannsóknarinnar til umfjöllunar og umræðu í lokakafla
bókarinnar. Sú umfjöllun er fróðleg og gefur hvað skýrasta mynd af heildarniður-
stöðum rannsóknarinnar.
Talsverðir annmarkar eru á bókinni. Í upphafi 3. kafla er eitt dæmi af mörgum
um ónákvæmni í framsetningu á efni bókarinnar en þar kemur fram breytt mark-
mið frá því sem greint var frá í upphafi. Sagt er að rannsókninni sé „ætlað að kanna
að hvaða marki, hvernig og hvers vegna nemendur sem eru stimplaðir með þroska-
hömlun eða alvarleg þroskafrávik njóta jafnræðis í námi …“ (bls. 47). Ekki hafði áður
verið minnst á stimplun og í umræðukafla í lokin kemur ekkert fram sem bendir til
að þetta atriði hafi verið eitt af markmiðum rannsóknarinnar. Þá er lítið samhengi á
milli kenningalegrar sýnar sem kynnt er í 3. kafla bókarinnar og umræðunnar í lokin. Í
3. kafla er umfjöllun um orðið „stigma“ þar sem er vísað til kenninga um táknræn
samskipti (bls. 51) og síðar er greint frá því (bls. 59) að tilviksathuganirnar hafi verið
unnar í anda félagslegrar hugsmíðahyggju og kenninga um táknræn samskipti. Í
umræðukaflanum í lokin er ekki að finna stafkrók þar sem niðurstöður eru skoðaðar
í ljósi þessara kenninga. Einnig skortir verulega á að rannsakendur ræði niðurstöð-
urnar í ljósi nýjustu fræðilegrar vitneskju erlendis frá um nám og félagslega stöðu
nemenda með þroskahömlun. Því fara lesendur á mis við mikilvægan samanburð,
sem er verulega bagalegt.
Það kemur á óvart að hvorki í kenningalega kaflanum né í umræðukaflanum í lokin
er vikið einu orði að Samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks (e. Convention
on the Rights of Persons with Disabilites) sem var undirritaður í alþjóðasamfélaginu
þann 30. mars 2007 (bókin kom úr prentun í upphafi árs 2008). Ísland undirritaði
samninginn þann sama dag en merkilegt þótti hve mörg ríki samþykktu hann strax,
eða 86 ríki. Samningur þessi er merkilegur fyrir margra hluta sakir, m.a. vegna þess að
hann var fyrsti mannréttindasáttmáli sem saminn var og samþykktur á 21. öldinni og
dæmi um ánægjulega þróun í mannréttindalögfræði. Aldrei áður hefur verið haft jafn-
mikið samráð við hagsmunasamtök fatlaðra og mannréttindasamtök víða um heim,
en þau áttu kost á að leggja mikið til málanna. Íslendingar eru lagalega skuldbundnir
til að fylgja þessum samningi. Því skýtur skökku við að niðurstöður rannsóknarinnar
hafi ekki verið skoðaðar í ljósi samningsins. Í 24. grein samningsins segir: „Aðildar-
ríkin viðurkenna rétt fatlaðs fólks til menntunar. Þau skulu, í því skyni að þessi réttur
megi verða að veruleika án mismununar og þannig að allir hafi jöfn tækifæri, koma á
menntakerfi á öllum skólastigum án aðgreiningar og símenntun sem miða að því: …
(b) að fatlað fólk geti fullþroskað persónuleika sinn, hæfileika og sköpunargáfu, ásamt
andlegri og líkamlegri getu“ (Velferðarráðuneytið, 2011). Niðurstöður rannsóknarinn-
ar voru ekki speglaðar í ljósi samnings Sameinuðu þjóðanna. Því er enn ástæða til að