Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1930, Qupperneq 119

NOKKRAR ATHUGASEMDIR
85
nokkrum sinnum flogið Hvamm
Sturla í hug er hann var að lýsa sr.
Sigvalda. “Enginn frýr þér vits,
en meir ert þú grunaður um
græsku’’ segir Jón Loftsson við
Sturlu. Jón Thoroddsen segir, að
"“þótt séra Sigvaldi hvorki væri neitt
afbragð í stólnum eður stundaði
mjög bókmentir, luku samt allir
'upp sama munni um hann, að ekki
þyrfti að frýja manninum vits.”
Síðar í sögunni verður það, að
Sigvaldi prestur tók nú ógleði mikla
og áhyggjur stórar; vakti hann
iöngum um nætur í hvílu sinni og
varð ekki svefns auðið þá er menn
sváfu.’’ Áhyggjuefni Sigvalda
prests er það, hversu hann megi
sem bezt stía þeim sundur Sigrúnu
og Þórarni — en tiltæki hans og
aðferð öll minnir ekki lítið á Sturlu,
þá er hann frétti lát Þorbjargar
í Reykholti.
Annað dæmi — úr Pilti og
Stúlku — er draumur Sigurðar, er
móðir hennar vildi neyða hana til
að taka Guðmundi Höllusyni:
“dreymdi hana þá að hún þóttist
vera stödd þar úti á hlaðinu, þar
var móðir hennar hjá henni og
þélt á húfu nokkurri gamalli, og
Þótti henni þó líkara lambhúshettu,
mtlaði móðir hennar að setja hana
á höfuðið á Sigríði, en í því bili
þótti henni Björg systir sín koma
þar og segja: “Ekki veit eg hvað
þú hugsar Ingveldur sæl, að setja
skrattans pottslokið að tarna á
höfuðið á barninu!” og sló við
hettunni, svo að hún hraut ofan í
skyrdall, er stóð þar skamt frá;
en síðan brá hún upp faldi einum
fogrum, þóttist hún vita í svefn-
lnum að hún ætlaði að setja hann
á höfuðið á sér; en í því vaknaði
hún.”
Menn beri þetta saman við Lax-
dælu kap 33: “úti þóttumk ek
[Guðrún ósvifsdóttir] vera stödd,
við læk nökkurn, ok hafða ek
krókfald á höfði, ok þótti mér illa
sama, ok var ek fúsari at breyta
faldinum en margir töldu um at
ek skylda þat eigi gera, en ek
lilýdda ekki á þat ok grip ek af
höfði mér faldinn ok kastaða ek út
á lækinn — ok var þessi draumur
ekki lengri.”
Þarf þetta dæmi engrar skýi’ing-
ar við.
Enn oftar vitnar hann beinlínis
til fornsagna vorra, einkum í Heim-
skringlu eða Noregskonungasögur
(Magnúsar s. góða, Jómsvíkinga-
saga, Sneglu-Halla Þáttur) og
Njálu, auk Grettlu og Sturlungu,
svo sem að ofan er sýnt. En þetta
er raunar ómerkilegt atriði, því
vér vitum það frá öðrum heimildum
að Jón las íslendingasögur og hafði
mætur á þeim.
Hitt er aftur á móti mikilsvert
að gera sér grein fyrir hvernig Jón
notaði efnivið þann er sögurnar
fengu honum í hendur. Á það hefir
verið bent, að hann kynni sögumenn
sína og láti þá síðan lýsa sér með
eigin orðum og gjörðum mjög á
sama hátt og gert er í íslendinga-
sögum og er þetta auðvitað rétt.
En Blöndal hefir bent á að þessi
efnismeðferð sé líka eitt af því sem
einkenni Scott, og er þá vandi úr
að skera, hvort fordæmið er sterk-
ara, og það því fremur, sem Jón
ritar alls ekki neina hetjusögu í
íslendingasögustíl, heldur “nýsögu”
(novel) að hætti samtímans.