Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1938, Síða 61

Eftir Dr. Stefán Einarsson
IV.
Nú er spurningin, hvernig þeim
þremenningunum tókst að þýða
Shakespeare, en til þess að meta það,
er gott að gera sér fyrst nokkra
grein fyrir örðugleikum þeim, er
þeir félagar, og þá einkum Stein-
grímur og Matthías, urðu að sigr-
ast á í þýðingunum. Eiríkur stóð
þeim að mörgu leyti betur að vígi:
eigi aðeins hafði hann kunnugleik á
ensku máli og á enskum háttum
fram yfir þá, heldur höfðu þeir og
brotið ísinn á undan honum. Hins-
vegar galt Eiríkur kröfu sinnar um
orðrétta nákvæmni, og þess að
hvorki var hann, né heldur krafðist
bess að vera talinn, í flokki skáld-
anna. Og loks naut hann ekki ná-
vistanna við “slordónana” fremur en
Steingrímur.
1. Byrja má á því að gera sér
grein fyrir örðugleikum formsins, og
Þá fyrst og fremst hinum lauskvæða
bætti blank verse, sem hér í
fyrsta sinn er feldur að íslenzkri
tungu.i) Líklega ber Steingrími
heiðurinn af því að hafa innleitt
háttinn (þó varla verði það sannað
eftir prentuðum gögnum). En í
fermála fyrir Storminum gerir Ei-
rikur fyrst fræðilega grein fyrir
honum og bendir á vandann, sem á
1) Þýðendur 18. aldarinnar, fyrst og
|lne®st Jón Þorláksson, ihöfðu oftast þýtt
■ „n<rr einfalda innlenda hætti (fomyrðis-
Blf) °S hélst siður sá langt fram á 19.
d (Svt>. Eg., Jónas Hallgr., Ben. Grön-
via‘f Þessi gamla tiska var i samræmi
anda upplýsingarstefnunnar.
(Framhald frá fjrrra ári)
því sé í íslenzku að fylgja honum.—
Hátturinn er “fimm-fætt jambiskt
mál (metrum) í fæti hverjum eru
tvær samstöfur, hin fyrri stutt eða
létt, hin síðari löng eða þung. . . í
hverri línu verða þannig tíu at-
kvæði,” en þó má auka léttri sam-
stöfu í enda línunnar. Þessi létta
enda-samstafa er miklu tíðari í þýð-
ingunni en frummálinu. Auk þess
hefst þýðingarlína miklu oftar á
þungri samstöfu1) en lína frummáls-
ins:
Frumlína: U—U—U—U—U— (U)
Þýðingarlína: —UU—U—U—U—(U)
Bæði afbrigðin koma fyrir hjá
Shakespeare; en það leiðir af bygg'
ingu íslenzkunnar, að þau verða þar
miklu tíðari. Ástæðan er auðvitað
sú, að þar sem mikill fjöldi orða í
ensku eru einkvæð orð, þar hefir ís-
lenzkan tvíkvæð orð að meiri hluta,
sem geta auk þess orðið þríkvæð, að
viðbættri beygingarendingu. Það
eru endingar orðanna, sem lengja
línuna; en stofn tvíkvæðra orða
hefir ávalt áherslu og veldur því
afbrigðinu í byrjun braglínu, ef tví-
kvæð orð eru notuð þar.
Eiríkur er þess vel vís, að hinn
lauskvæði háttur Shakespeares er
breytilegur, og ræður hann til að
líkja eftir tilbreytninni. Enginn ís-
lenzkra þýðenda mun þó hafa gert
1) Eg taldi 14 dæmi á 5 síðum (um
145 línur) í Storminum (bls. 5—9). Þar á
móti hefir Matthías aðeins 3 dæmi í 155
línum, Macbeth (bls. 13—17), en Stein-
grímur 10 á 155 línum I Lear (bls. 3—7).