Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1938, Síða 86

62
TÍKARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
Dönsku fulltrúarnir lögðu einnig áherslu á þetta; í athugasemdunum
við sambandslögin skrifa þeir: “Danmörk og ísland eru samkvæmt þessu
frumvarpi fullkomlega jafnrétthá, frjáls og fullvalda ríki. Þau eru í sam-
bandi um sama konung og samning, er gjörður var af frjálsum vilja af
báðum aðiljum.” Það er því ekki minsti vafi á fullveldi íslands.D
Þjóðréttarleg upptaka íslands í ríkjatöluna gjörðist samkvæmt 19. gr.
á þennan hátt: “Danmörk tilkynnir erlendum ríkjum, að hún hafi sam-
kvæmt efni sambandslaganna viðurkent ísland sem fullvalda ríki, jafn-
framt því að ísland lýsi ævarandi hlutleysi sínu og hafi engan gunnfána”.
f athugasemdunum við frumvarpið er þetta skýrt þannig, að “yfirlýsing
fslands um ævarandi hlutleysi byggist á því, samkvæmt efni sambands-
iaganna, að annað ríkið geti verið hlutlaust, þótt hitt eigi í ófriði”. fslenzka
fullveldisnefndin hélt því alveg réttilega fram: “Af ákvæðunum í 19. gr.
leiðir, að ísland hefir rétt tii að hefja stríð og semja frið (jus belli et
pacis), þareð það réttarfarslega ræður yfir hlutleysi sínu.”
Ennfremur hélt nefndin því fram, að ísland væri ekki einungis full-
valda ríki samkvæmt skýrum orðum samningsins (1. og 19. gr.), heldur
séu líka mörg sýnileg ytri merki þessa fullveldis, t. d. að ísland “skuldbindi
sig samkvæmt sínum eigin vilja en ekki annara. Það veitir (Danmörku)
umboð til meðferðar utanríkismála sinna og hefir því sendiherrarétt og
sáttmálarétt, því eigi mætti ísland gefa umboð til meðferðar þessara
mála, ef það ætti þau eigi sjálft.”1 2)
Eins og fyr er getið, stendur í 1. gr. að hin fullvalda ríki Danmörk
og ísland séu “í sambandi um einn og sama konung”, og þar næst stendur
“og um samning þann, er felst í þessum sambandslögum”. Konungs-
sambandið er ekki fólgið í hinum eiginlega samningi 1918. Engu frekar
en fslendingar gátu ákveðið með lögum, að Danmörk sé fullvalda ríki —
gátu þeir ráðið því, að konungur Danmerkur sé konungur íslands eða það
gagnstæða; orðin “um sama konung” hljóta því að skoðast þannig, að
þau slái þeirri staðreynd fastri, að bæði löndin hafi sama konung.
1. gr. virðist því ekki allskostar rétt samin. Upphafið hefði heldur
átt að vera á þessa leið: “Danmörk og ísland, sem eru frjáls og fullvalda, í
sambandi um einn og sama konung, gjöra sín á milli þann samning, er hér
fylgir”, og þar á eftir ætti sem 1. gr. hið sjálfsagða ákvæði að koma:
“Nöfn beggja ríkja eru tekin í heiti konungs.” Sérstök yfirlýsing frá
Danmörku, þar sem hún viðurkendi fsland sem fullvalda ríki, hefði ekki
1) Þetta viðurkermir líka ritari dönsku nefndarinnar Aage Funder í riiti sínu “OD?
Forslaget til dansk-islandsk Forbunslov” (Ugeskrift for Retsvæsen 1918), bls. 210
(eftirleiðis auðkent með “Funder”).
2) Nefndarálit um frumvarp til dansk-íslenzkra sambandslaga frá meirihluta samein-
aðra fullveldisnefnda, gefið út í “Sambandslögin, sérprentun úr Alþt. 1918”, ReykjaviK
1918 (eftirleiðis auðkenit með: “Nefndarálit”) bls. 25.