Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1938, Page 129

EINAR JÓNSSON MYNDHÖGGVARI
105
dags á fjörðum og vogum — í kveld -
glóð er gyllti snævi þakta f jallatinda
í fjarlægð. — Aftanfriður andar
djúpt og rótt á myndinni. Nálægðin
eilífa talar til manns. — Það er eins
og maður sjái uppréttar hendur
guðs, er blessa gjörvalla tilveruna.
í hug koma orð Stephans G. Steph--
anssonar skálds, í hans undursam-
lega kvæði, Við verkalok:
“Er sólskins hlíSar sveipast aftanskugga
Um sumarkvöld,
Og máninn hengir hátt í greinar trjánna
Sinn hálfa skjöld.
Er kveldkul andsvalt aftur kæla tekur
Mitt enni sveitt,
Og eftir dagsverk friðnum nætur fagnar
Hvert fjörmagn þreytt.
Því hjarta mitt er fult af hvíld og fögnuð,
Af frið’ mín sál.
Þá finst mér aðeins yndi, blíða, fegurð
Sé alheims mál.
Að aliir hlutir biðji bænum mínum
Og blessi mig.
Við nætur gæsku-hjartað, jörð og himinn
Að hvili sig.”
Báðar þessar myndir “Morgunn”
°g “Kvöld” minna á fögnuðinn, til-
beiðsluna og lotninguna yfir dýrð
^orgunsins og friði aftansins, sem
er mjcg áberandi sérkenni okkar
elzta íslenzka fólks, og er jafnan
máttug lyftistöng, í sálu fslendings-
,ns eftir því sem að æfiárin fjölga.
Pi'á þessum hugleiðingum snúum
við okkur um örlitla stund að sér-
kennilegri mynd af alt öðru tagi en
tlær, sem lítillega hefir verið um
i’ætt. Þetta er dráttmyndin “Hross-
bófuninn”, og er frá árunum 1910—
1915.
Vítt steinlagt svæði blasir við
sjónum. Það gæti verið stræti,
nema fyrir það, hve ótakmarkað að
vídd til það virðist að vera. Mann
grunar að þetta svæði sem hér er
sýnt, tákni mannheiminn. Til vinstri
handar á myndinni, og fyrir stein-
lagða sviðinu er stór og ægilegur
hrosshófur sem stígur til jarðar, en
við það þyrlast upp aur og óhrein-
indi. Nærri beint í vegi fyrir næsta
fótspori liggur kvenvera, hún verður
fyrir aurkastinu. Hún fórnar upp
höndum í varnarleysi sínu. Hættan
sem hún er stödd í, er öllum augljós,
hættan sú, að merjast undir hófnum
— að ofan á hana verði stigið.
Manni virðist sem listamaðurinn sé
hér gæddur augum sjáandans. —
Myndin getur táknað hvaða órétt
sem er, þar sem að gengið er á rétti
lítilmagnans og þess, sem varnarlaus
er. Virkilega er mynd eins og þessi
tekin út úr hversdagslífinu. Sak-
leysi er oft fótum troðið. í hug
koma starfshættir auðvaldsins í
mannheimi; málefni verkalýðsins og
þeirra sem að minna mega sín hafa
oftast verið og eru enn of oft, að
vettugi virt. Myndin getur einnig
verið túlkun og táknmynd nútíma
ásigkomulagsins meðal þjóðanna.
Hinn vægðarlausi hrosshófur sem
ætlar að fótum troða varnarleysið
er nútímamynd. Mörg getur merk-
ingin verið. Hver og einn getur
dregið sínar ályktanir fyrir sig.
Að síðustu bið eg ykkur að athuga
málverk, sem listamaðurinn hefir
gefið nafnið “Vordraumur”. Öll er
myndin þrungin af vorsins ljúfa
blæ. Við augum blasa grænar grund-
ir er fara hækkandi er ofar dregur,
að heiðadrögum með bláfjöll í
fjarska. Ofan af hæðunum beggja
vegna við græna sviðið falla lækir