Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1944, Page 47

ENDURREISN LÝÐVELDIS Á ISLANDI
25
sögulegu sýningu mátti einnig sjá
það letrað ljósum rúnum, að íslenska
þjóðin er fyrir löngu búin að rétl-
l®ta tilveru sína meðal þjóðanna, rétt
smn til þess að vera frjáls og fá að
lifa lífi sínu í friði.
Sýningin hafði að yfirskrift
Prelsi og menning”, og hittu þau
°rð vel í mark. Því að sannmæli eru
eftirfarandi orð úr formálanum að
sýningarskránni: “Saga fslendinga er
fágætlega glögt dæmi þess, að blómið
^enning getur ekki vaxið nema úr
jarðvegi frelsisins. En með frelsi er
ekki aðeins átt við frelsi undan ein-
kverju, frelsi undan oki, heldur um
íeið frelsi til einhvers. Frelsi til
samvinnu og samtaka, til laga og
rettar, til sjálfstæðs menningarlífs.
Frelsið í þessum skilningi er ekki
stjórnleysi, heldur heilbrigt, mann-
sæmt líí.”
I þeim anda hefir hin íslenska þjóð
tekið á ný sæti sitt í hópi frjálsra og
°háðra lýðræðisþjóða.
I sambandi við frásögnina um hina
^erkilegu sögulegu sýningu er skylt
°g ánægjulegt að geta þess, að á
^undi sameinaðs Alþingis þ. 20. júní
síðastliðinn var samþykt með sam-
^ljóða atkvæðum 3 miljóna króna
^járveiting til byggingar fyrir Þjóð-
minjasafn, og skal nú þegar hafist
h^nda um undirbúning slíkrar bygg-
lngar. Fyrnefndir formenn þing-
^okkanna fjögra, alþingismennirnir
°lafur Thors, Eysteinn Jónsson,
^araldur Guðmundsson og Einar Ol-
§eirsson fluttu þingsályktunartil-
!ögu um þetta mikilvæga mál, en
°lafur Thors var aðalflutningsmað-
og komst meðal annars þannig að
0rði 1 framsöguræðu sinni:
“Ein meginstoð okkar er og verð-
ur sjálfstæð þjóðmenning. Til varð-
veislu hennar verðum við að halda
lífrænu sambandi við sögu okkar og
fortíð. Til þess er þjóðminjasafnið
nauðsynlegt, þjóðminjasafn, sem al-
menningur getur haft not af, sem
verður skóli þjóðarinnar í- framtíð-
inni.”
Munu allir unnendur sögu íslands
og menningar fagna því að hafist
hefir verið handa um þetta mikla
nytjamál, og líta svo á, að fjárveit-
ingin til þess sé sæmandi “morgun-
gjöf til lýðveldisins”, eins og Ey-
steinn Jónsson orðaði það í umræð-
um um málið.
Hefir þá verið drepið á nokkuð af
því helsta, sem verður efst í huga
mínum, þegar eg renni sjónum yfir
hið marga og mikla, sem fyrir augu
bar á íslandsferð minni. Vafalaust
munu ýmsir segja, að þar sé horft á
hlutina gegnum rósrauð gleraugu há-
tíðargleðinnar og bjartsýninnar, sem
láti sér sjást yfir það, sem miður fer.
Ekki skal þess dulist, að mörgu er
ábótavant hjá hinni íslensku þjóð, og
öfugstreymi ýmiskonar í lífi hennar,
eins og segja má einnig um aðrar
þjóðir heims, stærri og smærri. En
eining sú, sem ríkti bæði hjá þingi og
þjóð um lausn lýðveldismálsins, spáir
góðu um það, að þjóðin muni einnig
sameinast um úrlausn annara vanda-
mála sinna, sem bæði krefjast vitur-
legrar leiðsagnar af hálfu forystu-
manna hennar og fórnfýsi og sam-
vinnu af hennar hálfu. Sigrar þeir,
sem hún hefir unnið á liðinni tíð í
glímunni við hin örðugustu kjör, eru
þá eigi síður góðspá um það, að hún
muni bera gæfu til að ganga sigrandi