Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1961, Page 24

6
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
ir þá, iþar sem þeir voru ei síður bún-
ir andlegum menntum en annarra
þjóða menn, sem þeir sátu til borðs
með. Snemma varð þó mikil breyt-
ing til batnaðar í þessum efnum, og
má þakka það traustleika þeirra
varna, sem áttu sér rætur í íslenzkri
þjóðarsál.
Vitur íslendingur skrifaði ein-
hvern tíma á þá leið um íslenzkt
landkynningarstarf erlendis, að ís-
lendingar yrðu að gaumgæfa, hvort
aðrir vildu í rauninni hlýða á þá og
einnig, hvort boðskapnum væri
hverju sinni svo farið, að öðrum
þætti gróði í að veita honum við-
töku. Þessi orð voru ætluð sem for-
skrift þeim mönnum, sem stunda
upp á þjóðkynningarstarf. Rétt er
þó að hafa hugfast, að þjóðkynn-
ingarstarf eða landkynningarstarf
getur naumast talizt atvinnugrein
einstakra manna. Ef til vill má líta
á ævi margra sem eina samfellda
landkynningu. í því ljósi hljótum við
að minnsta kosti að skoða sögu Vest-
ur-íslendinga. Þeir fóru ekki vestur
um haf í fyrirlestraför, en þeir námu
land í vestri, ílentust þar og hafa
nú i meira en tvo þriðju hluta aldar
hlotið að kynna sjálfa sig og stofn-
þjóð sína, beinlínis eða óbeinlínis.
Kjarni íslenzkrar menningar hefir
frá upphafi gefið sjálfri þjóðinni
kjölfestu. Stundum hafa umræðurn-
ar þó ekki spunnizt um það eitt „að
vera íslendingur“ í þjóðréttarlegum
skilningi. Vestan hafs hefir íslend-
ingsnafnið einungis bent til uppruna
og menningarerfða. Þar urðu menn
þegnar nýrra þjóða og hlutu að lúta
þeim lögum, sem þær höfðu skráð.
En tryggð þessa fólks hefir verið
mikil við fornar erfðir. Án slíkrar
tryggðar hefðu menn týnt íslenzkri
tungu í Vesturheimi jafnauðveld-
lega og íslenzkar vinnukonur gera í
Kaupmannahöfn. Án slíkrar tryggð-
ar hefðum við hér vestra engin ís-
lenzk blöð, engar íslenzkar bækur,
engai fræðslu um íslenzk efni, engar
messur á íslenzku og engin þau fé-
lög, sem láta sig íslenzka menningu
nokkru skipta.
Enn er dagur á lofti. Enn eru þau
félög starfandi í Vesturheimi, sem
láta sér mjög annt um íslenzka
tungu og menningu. Þjóðræknisfé-
lag Íslendinga í Vesturheimi hefir
fylgt fram stefnuskrá sinni af alúð
síðustu fjóra áratugina. Vissulega
vildi Þjóðræknisfélagið hafa markað
dýpri spor, en sá er vilji allra starf-
andi félaga. Starfsaldur Þjóðræknis-
félagsins og fórnfýsi félagsmanna
þess á liðnum árum eru glöggt vitni
þess, að þjóðræknin á sér djúpar
rætur meðal Vestur-íslendinga. Ég
hygg, að óhætt muni að fullyrða, að
flestum þeim málum, sem Þjóðrækn-
isfélagið hefir veitt fulltingi sitt,
hafi miðað nokkuð áleiðis. Margt
hefir að sjálfsögðu orðið til þess að
torvelda starf félagsins, og hvert ár
hefir búið yfir sínum sérstöku erfið-
leikum.
Eitt af þeim dagskrármálum, sern
hvað ítarlegast hafa verið rædd a
öllum ársþingum ÞjóðræknisfélagS'
ins frá upphafi, eru samskiptin við
ísland. Fjarlægðin var lengi ve
mikill fjötur um fót og samgöngur
landa á milli því strjálar. Með bsett-
um samgöngutækjum hefir mjog
rætzt fram úr í þessum efnum, og a
hinum síðustu árum hafa gagnkvaem
kynni milli Vestur-íslendinga °&