Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1961, Blaðsíða 40

22
TÍMARIT ÞJOÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
stjóra var förinni haldið áfram og
tókst að smjúga út úr hafísnum. Haf-
stein lifði sjálfur þá atburði, sem
hann myndar og málar í ljóði sínu,
svo það er ekki að furða þótt allt
sé eðlilegt og lifandi."
Hitt mun óhætt mega fullyrða,
eins og aðrir hafa gert, að í núver-
andi mynd sinni og innsta eðli megi
skoða þetta stórbrotna kvæði sem
táknmynd af lífi skáldsins á stjórn-
málasviðinu, og hana samtímis harla
raunsanna.
Auðugt að skáldlegum myndum
og þrungið hjartahita föðurlands-
vinarins er kvæðið „Landsýn“, en
andans flug og reginmælska renna
saman á ógleymanlegan hátt í Minn-
ingarljóðunum um Jón forseta. Ekki
er auðvelt að lýsa honum eða heilla-
ríku ævistarfi hans réttar eða betur
en í þessum erindum:
Vopnum öflugs anda búinn,
öllu röngu móti snúinn,
hreinni ást til ættlands knúinn,
aldrei hugði’ á sjálfs sín gagn.
Fætur djúpt í fortíð stóðu,
fast í samtíð herðar óðu,
fránar sjónir framtíð glóðu.
Fyllti viljann snilldar magn.
Hulinn kraft úr læðing leysti,
lífgaði von á trú og rétt.
Frelsisvirkin fornu reisti,
framtíð þjóðar mark lét sett.
Lífsstríð hans varð landsins saga.
Langar nætur, stranga daga
leitaði’ að hjálp við hverjum baga
hjartkærs lands, með öruggt magn.
Allt hið stærsta, allt hið smæsta,
allt hið fjærsta og hendi næsta,
allt var honum eins: hið kærsta,
ef hann fann þar lands síns gagn.
Ægishjálm og hjartans mildi
hafði jafnt, er stýrði lýð;
magn í sverði, mátt í skildi
málsnilld studdi, hvöss og þýð.
Á það hefir réttilega verið lögð á-
herzla, að lífsgleðin og karlmennskan
séu megiriþættir í skáldskap Hannes-
ar Hafsteins, enda skrifaði Guðmund-
ur Friðjónsson skáld merkilega grein
um Hannes undir þeirri fyrirsögn í
þetta rit 1931, kom þar víða við og
sagði margt frumlega og hressilega,
eins og hans var von og vísa. En
Hannes Hafstein gat einnig, þegar
því var að skipta, farið mjúkum
höndum mildari streng skáldhörp-
unnar, svo að hún grét eigi síður
en hló í höndum hans. Hver fær
lesið svo „Systurlát“ hans, hvað þá
„Kveðjuna“, er lögð var í kistu látins
barnungs sonar hans, að það snerti
eigi djúpt hjarta lesandans? En
dýpstu tónana úr hörpu skáldsins er
þó að finna í minningarljóðunum
um konu hans, „í sárum“, sem eru
átakanlegt andvarp syrgjandi sálar,
þrungin djúpri tilfinningu og sálar-
legu innsæi; samlíkingin við svan-
ina í sárum háskáldleg og áhrifa-
mikil í senn, og hin andstæða mynd
af valnum eykur á áhrifamagn
kvæðisins. En mér finnst það ganga
helgispjöllum næst að taka nokkuð
af þeim hjartnæmu ljóðum úr sam-
hengi, og eftirlæt því lesendum að
lesa þau í heild sinni, og þau þola
það vel að lesast oftar en einu sinni.
Ljóðform Hannesar Hafsteins er
athyglisvert um margt, og er rétt
lýst í þessum orðum Vilhjálms Þ-
Gíslasonar: „í bragháttum Hannesar
Hafstein er allmikil fjölbreytni,
leikni og lipurð, og ýmislegt í þeim
var nýtt og ferskt. Tóntegund hans
var djarfleg og hressandi, orðaval
hans tilgerðarlaust, sumar orðmynd-
ir hans eru einkennilegar, og hann
hefur oft gaman af skrautlegu rímb
fremur en dýru og getur farið með
það af þrótti og lipurð.“ — Menn