Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2010, Síða 227

Niðurstöður og umfjöllun á blýinnihaldi drykkjarvatns 2009
Samantekt á efnagreiningum 32 vatnssýna tekin árið 2009 eru sýnd í töflu 1. Erfiðlega
gekk að finna sýnatökustaði með eirlögnum lóðuðum með blýblönduðu tini. Þar sem
lagnir eru oft múraðar í vegg, var jafnframt erfitt að staðfesta hvort þær innihéldu blý-
blandað tin. Þessi vandi sést í töflu 1 á fjölda samanburðarsýna (merktum með S) og
vafasýna (merktum með V). Upphaflega var gert ráð fyrir einu samanburðarsýni á
hverju athugunarsvæði, en einungis náðist að uppfylla það skilyrði í Ásbrú. Þessi
rannsókn gefur þannig til kynna að í dag sé útbreiðsla blýblandaðs tins í eirlögnum
óalgeng utan Keflavíkurflugvallar.
Niðurstöður efnagreininga í rannsókninni eru sýndar í töflu 1. Þar sést að blýstyrkur var
vel rnnan við íslensku heilsuverndarmörkin, þ.e. 10 pg/L, í öllum greindum sýnum í
þessari rannsókn. Niðurstöður efnagreininga gefa því til kynna að á þeim svæðum sem
rannsóknin náði til virðist hætta á blýmengun frá eirlögnum vera lítil jafnvel þótt þær séu
lóðaðar með blýblönduðu tini. Eins og áður hefur komið fram virðist útbreiðsla slíkra
lagna takmörkuð utan Ásbrúar.
Hæsti mældur blýstyrkur var 4,8 pg/L í sýni 07 úr Grunnskóla Sandgerðis sem var
samanburðarsýni, þar sem ekki greindist blý í lóðningunum. Þetta gefur til kynna að
uppspretta blýsins hafi verið úr blöndunartæki og/eða tengibúnaði úr koparmelmi sem
inniheldur blý. Enginn markverður munur var á blýinnihaldi samanburðar- og rann-
sóknasýna á hinum þremur athugunarsvæðunum. Því gefa þessar rannsóknir til kynna
að núverandi hætta á blýmengun á þessum rannsóknarsvæðum sé ekki einskorðuð við
blýblandað tin, heldur eigi rætur að rekja til ýmissa tengihluta, loka og blöndunartækja
úr koparmelmum sem geta innihaldið blý. Slíkur biinaður getur leynst á ýmsum stöðum
í lagnakerfum innanhúss, óháð aldri og/eða staðsetningu húsa. Það kann því að vera
erfitt að spá fyrirfram um það hvar blý gæti leynst í íslenskum lagnakerfum og þar með
hvar hætta sé á blýmengun. Sýnatöku væri kannski best háttað á handahófskenndan hátt,
með áherslu á heimili, skóla og fjölmenna vinnustaði þar sem fólk í mesta áhættuhópi
gagnvart blýmengun, konur á barneignaaldri og börn, dvelst eða starfar.
Oll sýni frá Reykjavík og Reykjanesbæ (sýni 01-06) voru með blýstyrk undir greiningar-
mörkum sem voru 0,05 pg/L fyrir öll svæði nema í Reykjavík þar sem greiningarmörkin
voru 0,3 pg/L. Mismunandi greiningarmörk eru vegna árangurs af vinnu með staðla á
rannsóknarstofunni. Öll sýni frá Ásbrú og Grundarfirði greindust með vott af blýi hvort
sem um var að ræða rannsóknar- eða samanburðarsýni og bæði sýnin frá Sandgerði (sýni
07 og 08) sem voru bæði tekin sem samanburðarsýni. Þessi munur á blýinnihaldi milli
athugunarsvæða gefur til kynna að eðlis- og efnafræðilegir eiginleikar neysluvatns, sem
eru mismunandi eftir svæðum, geti átt stóran þátt í því að ákvarða blýinnihald í
drykkjarvatni. Þetta verður skoðað nánar í fylgjandi undirköflum.
Tafla 1. Samantekt á efnagreiningum f neysluvatni i húsum í fjórum byggðarlögum árið 2009
Ásbrú Reykjanesbær og Sandgerði Reykjavík Grundarfiörður
Pb Fe Cu Ath Pb Fe Cu Ath Pb Fe Cu Ath Pb Fe Cu Ath
Sýni-01 0,76 40,9 2,0 S ■< 0,05 159,5 9,9 < 0,30 73,8 1,6 S 2,01 55,7 115,0
Sýni-02 0,43 34,5 21,8 <0,05 101,5 3,8 <0,30 78,7 82,1 1,06 34,7 1438,1 P
Sýni-03 2,82 38,1 16,5 <0,05 101,4 83,8 <0,30 88,0 104,3 1,62 35,5 762,5
Sýni-04 0,51 35,0 41,7 <0,05 625,3 <0,03 <0,30 91,5 418,3 1,00 32,8 619,0 P
Sýni-05 4,22 41,9 25,2 <0,05 100,5 10,6 <0,30 92,3 109,8 3,73 51,2 1046,4
Sýni-06 0,33 198,2 30,2 <0,05 88,0 36,6 S < 0,30 122,5 6,8 V 2,18 32,3 749,7
Sýni-07 1,07 35,0 42,3 4,81 89,7 33,8 S <0,30 69,7 4,0 V 1,74 31,8 730,3 S
Sýni-08 2,55 34,7 53,8 0,10 89,6 27,9 S <0,30 74,2 4,8 V 117 32,9 1112,2 S
Meðaltal 1,70 59,6 33,1 0,05 169,42 25,80 0,30 86,32 178,6 1,92 35,9 ' 922,6
Staöalf rávlk 1,51 61,2 13,3 0,00 185,65 27,20 0,00 16,95 160,3 1,12 6,9 289,1
S: Samanburðarsýni þar sem ekki var notað blýblandað tin.
V: Vafi lék á því hvort neysluvatnslagnir væru úr eir og/eða hvort þær væru lóðar með blýblönduðu tini, upplýsingar um
lagnir byggðar á frásögn íbúa og upplýsingum frá byggingafulltrúa í Reykjavík.
: Upplýsingar um lagnagerð og tegund tins fengnar frá pípulagningameistara sem vann verkið.
I-1 Skolað sýni - tekið samhliða hefðbundnu fyrstu bunu sýni.
Ritrýndar vísindagreinar
2 2 5