Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.01.1932, Blaðsíða 24

24
Hvaðan. er fjárkreppan?
[Stefnir
er þjóðin sí og æ á verði um
skattana. Franskir stjórnmála-
menn mega láta eins og þeir
vjlja, skilmast og fella stjórnir
o. s. frv., en það eru hafðar ná-
kvæmar gætur á sköttunum. —
Þjóðin er sparsöm, og kreppan
vinnur seint á henni.
Englendingar eru að vísu auð-
ug þjóð og hafa orð á sér um
fjármálavit. En þeir eru eyðslu-
þjóð mikil, og í stjórnmálum
hafa þeir komizt á vald sósíal-
ista, að vísu sósíalista í skárstu
mynd en þó sósíalista, og þess
Vegna líka ógætinna í fjármálum
og háðra lýðskrumurum. Á þeim
hefir kreppan bitnað.
Eða berum saman tvær af
sjálfstjórnarnýlendum Breta,
Ástralíu og Suður-Afríku. Önn-
ur hefir verið full af „fram-
förum“, sem sé Ástralía, langt
um fram getu. Hafa þá verið tek-
in lán á lán ofan. Lýðskrumið
hefir algerlega náð tökunum, svo
að enginn stjórn hefir þorað að
taka í taumana. Þeir, sem það
hefðu reynt, hefðu fljótlega ver-
ið kveðnir niður með röksemd
,,Tímans“: „Það er ekki furða
þó að íhaldið sé á móti framför-
unum“. Loks herti snaran að
hálsinum, og þá var betra að
hætta en í tæka tíð. Bretland
hefir orðið að hjálpa og hlaupa.
undir baggann með greiðslufrest.
En svo þegar stjórn Suður-Afríku
var boðin samskonar hjálp, af-
þökkuðu þeir. Þeir þurftu eng-
an greiðslufrest. Þar hafa yfir-
leitt setið vitrir menn að stjórn.
í yfirliti, sem eg fæ mánaðar-
lega í tímariti um viðburði í ver-
öldinni, eru vandræðin í Ástra-
líu ávalt á dagskrá. Sama má
segja um New Foundland, en
Suður-Afríka og Nýja Sjá-
land eru sjaldan nefnd nema
ef þaðan koma einhverjar
smærri fregnir. Og þó eru fram-
farir þar miklar og jafnar, og nú
halda þær þar áfram, þegar
Ástralía er komin undir eftirlit,
og ríkisgjaldþrot vofir yfir New
Foundlandi.
Hvert land á mikinn þátt í
sínum eigin kreppum. En þó
hygg eg, að ísland hafi þá sér-
stöðu, að það ræður meira við
þær en flest önnur ríki. Það staf-
ar bæði af því, að hér er allt
smátt og fjárhagslega einfalt.
Þetta er ekki stærra né flóknara
til yfirlits en eitt stórt fyrirtæki,
og vakandi auga getur því séð
það niður í kjölinn, nokkurn veg-
inn. Það eru ákveðnir loftþyngd-