Sagnir - 01.05.1991, Blaðsíða 23

„Er þetta foringi?“
Morgunblaðið og Vísir tóku
Þjóðernishreyfingunni fagnandi í
fyrstu, ekki síst vegna andúðar
þeirra á kommúnistum:
þjóðernishreyfing íslend-
inga, sú hreyfmg sem að því
miðar, að verjast kommún-
iskum sjúkdómum og erlendum
niðurdrepsáhrifum er sprottin
úr alíslenskum jarðvegi — af inn-
lendri nauðsyn.40
Hlýhugur blaðanna tveggja í garð
íslenskra þjóðernissinna átti eftir að
kólna verulega og verða að fullum
Qandskap og 1936 var þetta skrifað
í Morgunblaðið:
Fullt útlit er á, að flokkurinn,
sem kennir sig við íslenskt
þjóðerni, fari veg allrar veraldar
hvað úr hverju. Má um það
segja, að farið hafi fé betra. Þeir
fáu vitibornu menn, sem upp-
haflega létu glæpast á þessu
flokksskrípi, eru flestir eða allir
skildir við hann fyrir fullt og
allt.41
Ekki er hægt að segja með vissu
hvers vegna Morgunblaðið og
Vísir sýndu íslenskum þjóðernis-
sinnum þvílíka óvinsemd, en héldu
áfram að skrifa næsta gagnrýnis-
laust um þýska nasismann. Þau
virtust oft beinlínis hliðholl
honum, en sáu ekkert jákvætt við
íslenska nasista. Þessi mótsögn er
skiljanleg að vissu marki. íslensku
nasistarnir sýndu tilhneigingu til að
fara með látum og ofbeldi. Slíkur
„ribbaldaháttur" hefur yfirleitt ekki
verið vinsæll á íslandi og blöð-
unum mislíkaði hann greinilega.
Þjóðernissinnar sýndu Sjálfstæðis-
flokknum allt að því ijandskap og
voru í samkeppni við hann. Það
var því ekki undarlegt að Morgun-
blaðið og Vísir sendu þeim tóninn.
Að lokum má geta þess, sem
hugsanlega er meginástæðan, að þó
að blöðunum tveimur hafi fallið
eitt og annað ágætlega í þriðja ríki
Hitlers, er ekki þar með sagt að þau
hafi kært sig neitt um að heimfæra
það upp á ísland. Það sama var
uppi á teningnum í Bretlandi,
mörgum breskum hægrimönnum
líkaði vel við þýska nasismann og
ítalska fasismann serp bjargráði
fyrir Þýskaland og Ítalíu, en ekki
fyrir Bretland.
Landvinningar Hitlers
°g styrjaldarógnin
Landvinningar Hitlers nutu
samúðar í fyrstu, en kröfur hans til
Súdeta-héraðanna í Tékkóslóvakíu
þóttu nokkuð ískyggilegar. Þegar
tókst að fá Hitler til að fara samn-
ingaleiðina varð mikill léttir.
Neville Chamberlain var hetja
dagsins, cnda þóttist hann sjálfur
hafa samið „frið um vora tíma“.
Blöðin tvö treystu á samningalip-
urð Breta, en ásökuðu þó Hitler
ekki um að ætla að spilla friðinum.
Innlimun Hitlers á Tékkóslóvakíu í
mars 1939jók á stríðsóttann. Menn
virtust bíða þess sem verða vildi
með öndina í hálsinum. Griðasátt-
máli Hitlers og Jósefs Stalíns var
reiðarslag fyrir alla bæði til hægri
og vinstri. Morgunblaðið og Vísir
fordæmdu samninginn og sögðu
Stalín ætla að leiða heiminn inn í
Þó Pjóðemishreyfmg-
unni væri þokkalega
tekið af hœgriblöðun-
utn, þá gegndi öðru
máli um Flokk þjóð-
ernissinna, sérstaklega
er á leið. Par voru
sagðar vera „sams-
konar dreggjar" og í
hópi kommúnista: „ís-
lensku nasistarnir
vekja athygli á sér á
þann hátt einan, að
mönnum hlyti að renna
til rifja, ef þeir vœru
ekki sokknir ífyrirlitn-
ingu meðal allra hugs-
andi manna. Ofát-
ungshátturinn og ræf-
ilsskapurinn vega þar
salt. Þeir eru sífellt að
blaðra um bardaga, en
fýja eins og rottur í
holur sínar, ef nokkrir
rauðliðasnápar ráðast
inn á fund þeirra. “
(Tilv.: „Nasablástur
Nazistanna", Morg-
unblaðið 9.feb.
1938).
SAGNIR 21