Sagnir - 01.05.1991, Blaðsíða 49

Viðtal: Orri Vésteinsson og Adolf Friðriksson
var heilan vetur í deildinni. Þess-
konar viðskipti hafa ómetanlegt
gildi fyrir hvorn tveggja aðila. Stutt
að svara hafa bein áhrif íslendinga á
íslensk fræði í Bretlandi verið
heldur lítil en óbein áhrif þeirra
ómælanleg.
íslenskfrœði eru nú ekki beinlínis á
forsíðum dagblaðanna — hvernig
heldur þú að áhugi á slíkum efnum
vakni hjá breskum fræðimönnum?
Það væri forvitnilegt að spyrja
aðra kennara hvernig þeir hafa
komist í kynni við íslenskar bók-
menntir, ég hef aldrei talað við þá
um þetta, enda þegar maður er
búinn að taka við trú, undrast hann
ekki þótt aðrir séu með í flokknum
— það er sjálfsagður hlutur. Lík-
lega hafa flestir verið snortnir af
fornsögulestri þegar á unglings-
aldri. Ég veit að Gabriel Turville-
Petre var það á meðan hann var
skólapiltur, en hann hafði áhuga á
fuglafræði líka og má vera að það
hafi ráðið intressu hans að nokkru.
Svo eru aðrir menn sem eru fæddir
í héruðum norðarlega í landinu,
þar sem nóg sérkenni eru til á mál-
lýskum, örnefnum og sögu til að
minna þá á hálfnorrænt upphaf
þeirra, og áhuginn verður þá hluti í
einhverskonar persónulegri upp-
runaleit. Um sjálfan mig er það að
segja að ég ólst upp í lítilli sjávar-
borg við suðurströndina, sem
lengst í burtu frá þeim slóðum þar
sem víkingar bældu og brenndu og
námu land, og ættir báðumegin eru
hreint engilsaxneskar svo langt
aftur sem hægt er að rekja þær. Svo
ég er fæddur alveg saklaus og hlut-
laus, það veitir kannski ekki af að
búa í einhverri fjarlægð við áhuga-
mál sín, hleypidómar eru ekki inn-
rættir. Á unglingsárum voru enskar
bókmenntir uppáhaldslestur minn,
helst í bundnu máli. Ég var mjög
hrifinn — og er það enn — af Gerard
Manley Hopkins, ensku nítjándu-
aldarskáldi en kvæði hans birtust
ekki fyrr en árið 1918. Hann var til-
raunamaður í versagerð og hafði
gaman af dýrum háttum, þar á
meðal velskum, og þekkti eitthvað
til forníslensks kveðskapar. Ég
Úr íslandsleiðangri Atkinsons Í833. Hann
ferðasögu um landið.
hafði góðan menntaskólakennara
líka sem hjálpaði mér að stauta svo-
lítið áfram í fornensku. Samtímis
fór ég að lesa þýðingar sem ég rakst
á af tilviljun, Grettis sögu og Egils
sögu — vondar þýðingar myndi ég
segja núna og vara aðra við að lesa
þær en það gerði ekkert til á byrj-
unarstigi mínu, og svo fékk ég
blóð á tönn — ég er hræddur um að
þetta sé dönskusletta. Sennilega
hefur það haft meiri áhrif en ég
gerði mér grein fyrir á meðan það
stóð yfir, að koma til Noregs í maí
1945 — ég var þá í sjóhernum —
og sigla fjórum sinnum fram og til-
baka milli Stafangurs og Þránd-
heims og koma við í ýmsum
fjörðum. Ég lauk svo enskunámi
heima ’48 og var þá, sem sagt, einn
vetur í Oslo og las norrænu hjá
þeirri yndislegu vísindakonu Önnu
Holtsmark. Ég var orðinn nokk-
urnveginn læs á nútímaíslensku en
vissi ekki neitt um framburðinn
fyrr en ég sótti stutt námskeið —
sex tíma — sem Jón sálugur Helga-
son hafði í Oslo þann vetur. Þá var
ég þrjá mánuði á íslandi sumarið
1950, uppí sveit að mestu, og fór
svo að læra betur, en satt að segja er
var meðal fyrstu Englendinga til að skrifa
ég lítill málama'ður. Þá var ég
nýskipaður lektor við deildina í
University College, og hér sit ég
enn eftir 40 ár og aldrei eins ham-
ingjusamur og núna, laus við
kennslu og basl, nefndir og sendi-
herra. En eins og þið sjáið, var
þessi reynsla mín mjög af hend-
ingu, og sennilega hafa aðrir í fag-
inu svipaða sögu að segja.
Finnst þér vera munur á afstöðu
íslenskra og erlendra fræðimanna til
íslandssögunnar?
Einhver munur er óhjákvæmi-
legur. Þjóðernistilfinningar ráða
litlu eða engu hjá þeim síðari, þjóð-
lífið verður aldrei einskonar helgi-
dómur fyrir þá, ættfræði er bara
eitthvað svart á hvítu, ekki blóð í
æðum, stundum skilja þeir forn-
málið betur en nútímaíslendingur
gerir, yfirleitt geta þeir farið hægar
og gætilegar að, þurfa ekki að gera
byltingu hvert tíunda ár. Vissulega
eru þeir ekki troðfullir af stað-
reyndum eins og íslendingar, en
þeir hafa aðra þekkingu til saman-
burðar, víðara baksvið, eru til
dæmis kunnugri kaþólskum kirkju-
siðum og þess háttar, oft kannski
SAGNIR 47